W świecie zdominowanym przez szybkie tempo życia, stres, nałogi, przetworzoną żywność – istnieją miejsca, gdzie ludzie żyją dłużej i cieszą się doskonałym zdrowiem. Te obszary zwane Niebieskimi Strefami, są rozsiane po całym globie i oferują cenne wskazówki, jak osiągnąć długowieczność.
Czym są wspomniane Niebieskie Strefy? To regiony, gdzie ludzie statystycznie żyją dłużej niż przeciętna populacja, a także cieszą się wyjątkowym zdrowiem. Wyróżnia się pięć głównych Niebieskich Stref:
- Okinawa, Japonia – znana z najdłużej żyjących kobiet na świecie.
- Sardynia, Włochy – słynie z dużej liczby stulatków, zwłaszcza mężczyzn.
- Ikaria, Grecja – mieszkańcy tej wyspy mają jeden z najniższych wskaźników demencji na świecie.
- Nicoya, Kostaryka – charakteryzuje się najniższą umieralnością w średnim wieku.
- Loma Linda, Kalifornia, USA – społeczność Adwentystów Dnia Siódmego, którzy mają wyraźnie dłuższą średnią długość życia.
Każda z tych stref ma swoje unikalne cechy, ale istnieje wiele wspólnych elementów, które łączą ich mieszkańców i mogą stanowić klucz do długowieczności. Poznaj historie najdłużej żyjących ludzi na świecie i… wyciągnij wnioski!
Jeanne Calment, 122 lata i 164 dni
Francuzka Jeanne Calment dożyła 122 lat i 164 dni, będąc oficjalnie najdłużej żyjącą osobą w historii. Zmarła w 1997 roku. Jeanne prowadziła aktywny tryb życia, jeździła na rowerze do 100. roku życia, a także regularnie spacerowała. Jej dieta zawierała duże ilości owoców i warzyw oraz umiarkowane ilości mięsa i wina. Calment była osobą ciekawą świata i lubiła czytać. Utrzymywała aktywność umysłową poprzez rozwiązywanie krzyżówek i inne intelektualne wyzwania. Była również znana z doskonałej pamięci i opowiadania historii z przeszłości, co dodatkowo stymulowało jej umysł. Jednym z najbardziej charakterystycznych aspektów osobowości Jeanne Calment było jej pozytywne podejście do życia. Słynęła z poczucia humoru i optymizmu. Nawet w obliczu trudności potrafiła znaleźć pozytywne aspekty i śmiała się z różnych sytuacji. Uważała, że śmiech i pozytywne myślenie są kluczowe dla długowieczności. Jeanne Calment unikała nadmiernego spożycia alkoholu i nigdy nie była nałogową palaczką – choć przez krótki czas popalała papierosy – na szczęście szybko udało się jej wyrzucić je ze swojego życia.
Kane Tanaka, 119 lat
Kane Tanaka z Japonii dożyła aż 119 lat (zm. w 2022 r.). Kane lubiła prowadzić zdrowy tryb życia. Jej codzienna dieta składała się głównie z ryżu, ryb i warzyw, typowych dla japońskiej kuchni. Zrezygnowała z ciężkostrawnych potraw i unikała nadmiernej ilości cukru oraz tłuszczu. Chociaż Tanaka uwielbiała słodycze, spożywała je w umiarkowanych ilościach. Nie stroniła od aktywności fizycznej. Regularne spacery były częścią jej codziennej rutyny. Proste ćwiczenia z kolei pomagały jej utrzymać sprawność fizyczną. Aktywność umysłowa była dla niej równie ważna jak fizyczna. Uwielbiała gry planszowe, zwłaszcza Othello, co pomagało jej utrzymać umysł w dobrej kondycji. Była również zapaloną czytelniczką, co stymulowało jej intelekt. Kane Tanaka mieszkała z rodziną przez większość swojego życia i nie stroniła od spotkań z przyjaciółmi, co zapewniało jej duże wsparcie emocjonalne. Jej relacje z bliskimi były źródłem radości i zadowolenia. A to w połączeniu z optymizmem i umiejętnością do radzenia sobie ze stresem, mogło przyczynić się do jej długowieczności. Tanaka nawet w obliczu trudności i wyzwań, jakie napotkała w swoim życiu, potrafiła zachować pozytywne nastawienie i cieszyć się drobnymi radościami dnia codziennego. Kobieta unikała nadmiernego spożycia alkoholu i nigdy nie paliła papierosów, co z pewnością również miało wpływ na to, że długo cieszyła się dobrym zdrowiem.
Jiroemon Kimura, 116 lat
Jiroemon Kimura, również Japończyk, doczekał się 116 urodzin (zm. w 2013 roku). Kimura jest uznawany za najdłużej żyjącego mężczyznę w udokumentowanej historii. Jego długie życie w dobrym zdrowiu było przedmiotem zainteresowania naukowców i mediów na całym świecie. Dieta Jiroemon Kimury była prosta, tradycyjna (dla regionu, z którego pochodził) i zdrowa. Składała się głównie z ryżu, ryb, warzyw i owoców, z małymi ilościami mięsa. Kimura często mówił, że je tylko do 80% sytości, co jest zgodne z japońską zasadą "hara hachi bu" (jedz tak, aby napełnić brzuch w 80%). Z uwagi na wykonywany zawód, choć nie tylko przez to, był aktywny fizycznie przez większość swojego życia. Pracował jako listonosz, co wymagało długodystansowych codziennych spacerów. Nawet w późniejszych latach, pomimo ograniczeń wiekowych, starał się utrzymać sprawność fizyczną. Jiroemon Kimura wierzył również w moc aktywności umysłowej. Codziennie czytał gazety, aby być na bieżąco z wydarzeniami na świecie oraz interesował się nowinkami technologicznymi i naukowymi. Dzięki temu jego umysł był stymulowany, co mogło przeciwdziałać degeneracyjnym procesom związanym z wiekiem. Jiroemon Kimura miał optymistyczne spojrzenie na świat i potrafił cieszyć się małymi rzeczami. W wywiadach często podkreślał znaczenie uśmiechu i dobrego humoru w codziennym życiu. Zdolność do zachowania spokoju i pozytywnego nastawienia w obliczu trudności była jednym z jego znaków rozpoznawczych. Kimura unikał nadmiernego spożycia alkoholu i nigdy nie palił papierosów. Jego zdrowe nawyki żywieniowe i unikanie nałogów z pewnością przyczyniły się do jego długowieczności i dobrej formy przez wszystkie 116 lat.
Jak widzisz recepta na długowieczność istnieje i jest dość oczywista. To nie tylko kwestia położenia geograficznego i genów, a w poszukiwaniu sprawdzonej metody nie trzeba wcale błądzić. Oto kilka wskazówek mogących stanowić klucz do długowieczności.
Bogata w sezonowe warzywa, owoce, chude mięso, ryby i produkty regionalne. Włosi polecają picie czerwonego wina w umiarkowanych ilościach. Grecy kochają oliwki i oliwę, dzięki której dostarczają do organizmu zdrowe tłuszcze. Mieszkańcy Kostaryki stawiają na minimalnie przetworzone jedzenie. Kalifornijczycy na orzechy i warzywa strączkowe, a Japończycy promują spożywanie – częściej mniejszych porcji i nienajadanie się do syta. To, co ich łączy to niewątpliwie miłość do jedzenia i celebracja posiłków. Nie od dzisiaj wiadomo, że spożywanie posiłków w przyjaznej, relaksującej atmosferze redukuje poziom stresu, co oznacza lepsze trawienie i przyswajanie pokarmów. Wspólne ucztowanie często wiąże się również z wolniejszym tempem jedzenia i lepszą kontrolą wielkości zjadanych porcji. Dlaczego? Przez prowadzone rozmowy i interakcje społeczne, dzięki czemu nie przeciążamy układu trawiennego nadmierną ilością pokarmu. Co zatem zrobić, by jeść zdrowiej? Zmiany w tym zakresie najlepiej wprowadzać stopniowo np. dodając porcję warzyw do każdego posiłku. Warto spisać listę zakupów zanim wybierzesz się do sklepu i włożysz do koszyka to, co w danej chwili wyda Ci się apetyczne. Możesz również zacząć używać mniejszych talerzy, aby kontrolować wielkość porcji. Koniecznie pamiętaj o nawodnieniu. A jeśli nie potrafisz zrezygnować z ulubionych dań, poszukaj ich zdrowszych zamienników np. zamień białą mąkę na pełnoziarnistą, piecz lub gotuj na parze zamiast smażyć. A przede wszystkim zaproś przyjaciół na wspólną kolację.
Mieszkańcy Niebieskich Stref nie chodzą sporadycznie na siłownię – aktywność fizyczna jest częścią ich codziennego życia. Uprawiają ogródki, chodzą pieszo, pracują fizycznie… To pozwala im na utrzymanie dobrej formy przez całe życie. Ruch poprawia wydolność organizmu, zwiększa poziom energii i redukuje uczucie zmęczenia. Ćwiczenia wpływają również na efektywność układu sercowo-naczyniowego i oddechowego – sprawiają, że organizm jest bardziej wytrzymały. Regularna aktywność fizyczna poprawia również funkcje poznawcze, takie jak pamięć, koncentracja, szybkość przetwarzania informacji, zmniejsza też ryzyko rozwoju demencji. Jak zatem wprowadzić więcej ruchu do codziennego życia? To proste! Wybierz aktywność, która sprawia Ci przyjemność. Traktuj ją jak każdą inną ważną czynność w swoim harmonogramie dnia, ustal stałe pory i ćwicz regularnie. Chodź na spacery, jeśli to możliwe korzystaj ze schodów zamiast z windy.
Palenie papierosów nie jest popularne wśród mieszkańców Niebieskich Stref. Grekom czy mieszkańcom Kostaryki w unikaniu tego nałogu pomagają silne więzi społeczne i wsparcie rodziny. Wśród Włochów z Sardynii dożywających setnych urodzin, palenie papierosów także nie jest powszechne. Powstrzymuje ich przed tym świadomość destrukcyjnego wpływu dymu papierosowego na zdrowie (w końcu to on powoduje najwięcej szkód). Natomiast mieszkańcy Loma Linda nie palą papierosów ze względu na silne przekonania religijne. Niezależnie jaką motywacją będziesz się kierować, warto pójść w ich ślady i zerwać z nałogiem. Pomogą Ci w tym wspomniana wcześniej zdrowa dieta i odpowiednie nawodnienie – sięganie po zielone przekąski i podnoszenie bidonu z wodą do ust, zaspokoi aspekt behawioralny nałogu. Warto też zająć myśli nowym hobby i tu wróć do punktu 2. – rozważ częstsze spacery lub przejażdżki na rowerze. W przypływie głodu nikotynowego pomocne mogą okazać się dostępne w aptece plastry nikotynowe lub konsultacja z lekarzem, który zaleci odpowiednią farmakoterapię. Dalej palisz papierosa? Możesz zastąpić go wtedy mniej szkodliwą używką z nikotyną. I tu możemy wrócić do Japończyków, którzy przez lata określani byli jedną z najbardziej „rozpalonych papierosami” nacji świata. Jednak dzięki swojemu upodobaniu do nowych technologii, odnotowano wśród nich znaczący spadek liczby palaczy. Przestawili się oni bowiem z papierosów na podgrzewacze tytoniu. Możliwe, że motywacje ku temu zapewniło im same japońskie Ministerstwo Zdrowia. Dlaczego? W zleconym przez nie badaniu dowiedziono, że u palaczy, którzy zamieniliby papierosy na IQOS, czyli podgrzewacz tytoniu, w którym nie ma dymu tylko aerozol nikotynowy – ryzyko rozwoju raka spadłoby nawet 10-krotnie. Natomiast u osób postronnych (tzw. biernych palaczy) wdychających aerozol z tego urządzenia zamiast opary papierosowego dymu – ryzyko to byłoby o 3-tysiące razy mniejsze. Pamiętaj jednak, że choć takie produkty nie niosą za sobą tylu szkód dla zdrowa, co tradycyjny papieros, najlepszym rozwiązaniem dla Twojego organizmu jest wyłącznie 100% zerwanie z nałogiem. Tylko tak będziesz na dobrej drodze do długowieczności.
W Niebieskich Strefach ludzie żyją w bliskich, wspierających się społecznościach. Rodzina, przyjaciele, sąsiedzi są integralną częścią codzienności. Istnieje wiele badań potwierdzających, że silne więzi międzyludzkie mają pozytywny wpływ na zdrowie (negatywne skutki przynosi natomiast samotność i poczucie wykluczenia). Badanie przeprowadzone przez Instytut Pokolenia w sierpniu 2022 roku na temat poczucia samotności wśród dorosłych Polaków jest tego przykładem. Wynika z niego, że 53 proc. Polaków czuje się samotna, 39 proc. deklaruje, że często lub czasami ma poczucie opuszczenia, a 35 proc. przyznaje, że nie ma nikogo, do kogo mogłaby się zwrócić. Poczucie osamotnienia dotyka niemal co drugiej młodej osoby (46 proc.), w szczególności młodych mężczyzn – 55 proc. mężczyzn do 24. roku życia doświadcza silnego poczucia samotności. W obliczu skali problemu niezwykle ważne są więzi społeczne. Rozmowy z bliskimi umożliwią Ci wyrażenie swoich uczuć i obaw, co prowadzi do uczucia ulgi i pozwala lepiej radzić sobie ze stresem. Bliscy zawsze oferują empatię, wsparcie i zrozumienie, co w trudnych chwilach pozwala zmniejszyć psychiczne obciążenie. Ich rady, często opierające się na życiowych doświadczeniach, mogą pomóc Ci uniknąć powielania ich błędów. A poczucie przynależności do wspólnoty wzmocni poczucie tożsamości i własnej wartości. Co zatem zrobić by pielęgnować relacje z najważniejszymi dla Ciebie osobami? Znajdź dla nich czas. Regularnie utrzymuj z nimi kontakt zarówno w rozmowach telefonicznych, jak i podczas osobistych spotkań.
Mieszkańcy wspomnianych regionów mają silne poczucie celu, który w Japonii określa się jako „ikigai”, a w Kostaryce „plan de vida”. To nie muszą być skomplikowane zadania, wystarczy coś prostego jak np. opieka nad wnukami, czy uprawianie ogródka. Ustalenie takich postanowień jest kluczowe dla satysfakcji, motywacji i ogólnego poczucia szczęścia. Określ, co jest dla Ciebie ważne, jakimi wartościami chcesz się kierować. Może będzie to zdrowie, rodzina, pieniądze a może rozwój osobisty… Zastanów się, co sprawia Ci radość i rób to, ale bądź też otwarta na nowe doświadczenia. Wyznaczaj sobie cele krótkoterminowe i te dalekosiężne. Opracuj plany, które pomogą Ci te cele zrealizować. I pamiętaj, że Twoje postanowienia mogą ewoluować wraz z Tobą.
- Umiejętność radzenia sobie ze stresem
Niebieskie Strefy to miejsca, gdzie ludzie praktykują różne formy relaksacji i zarządzania stresem. Może być to medytacja, drzemka czy spacer. Ważne, byś znalazła czas na jakościowy sen, odpoczynek i regenerację.
Choć nie każda z nas może przenieść się do Niebieskiej Strefy, każda może wprowadzić powyższe praktyki do swojego życia. Zainspirowane historiami najdłużej żyjących ludzi na świcie – możemy dążyć do zdrowszego, dłuższego i bardziej satysfakcjonującego życia.
