Światło i mrok w Norwegii

Autor książki „Leksykon światła i mroku”, Simon Stranger (ur. 1976 r. w Oslo) to pochodzący z rodziny o literackich tradycjach norweski pisarz (jest m.in. siostrzeńcem Hansa Sande), znany przede wszystkim jako autor książek dla dzieci i młodzieży. Ale nawet w tych wydawałoby się lekkich powieściach nie stroni od spraw ważnych i poważnych – najbardziej znana jest jego trylogia o nastolatce Emilie, przez której historię Stranger opowiada dzieciom i młodzieży o skomplikowanej problematyce uchodźców i biedy na świecie. Nic więc dziwnego, że w „Leksykonie światła i mroku”, skierowanym do dorosłego czytelnika, pisarz bierze się za równie trudne i jak się okazuje, osobiście dotykające go tematy – rozliczeń z II wojną światową.

Osią książki, opartej na faktach, jest historia jego rodziny, ocalałych w Holocaustu Żydów, i teściowej, która po wojnie jako mała dziewczynka zamieszkała w domu jednego z najbardziej brutalnych i znienawidzonych norweskich kolaborantów w czasie niemieckiej okupacji Norwegii. Henry Oliver Rinnan infiltrował norweski ruch oporu, w późniejszym okresie swojej działalności uciekał się także do prowokacji, tortur i morderstw, a jego dom, zwany Bandeklosteret, „klasztorem bandy”, był areną przerażających wydarzeń. Po wojnie Rinnan został aresztowany, osądzony i stracony w 1947 roku. W tej dokumentalno-pamięciowej powieści Stranger przeplata losy zdrajcy z historią ofiar nazizmu, gdzie ogniwem łączącym są mury domu – niemi świadkowie tragedii oraz własna droga pisarza do odkrycia dziejów rodziny, o których wcześniej nie miał pojęcia.

Powieść stała się w Norwegii wielkim literackim wydarzeniem, błyskawicznie osiągając status bestsellera. Została wyróżniona prestiżową Norweską Nagrodą Księgarzy 2018, a prawa do jej wydania sprzedano do ponad dwudziestu krajów; polska edycja jest jedną z pierwszych na świecie.

„Leksykon światła i mroku”, Simon Stranger
Wydawnictwo Literackie, czerwiec 2020