Alkohol bardziej niebezpieczny dla kobiet. Badania nie pozostawiają złudzeń!

Jak piją Polki?

Około 80% polskich nastolatek i dorosłych kobiet przyznało w badaniach ankietowych, że piło napoje alkoholowe w ciągu ostatniego roku. (Badanie ESPAD 2019, Badanie wzorów konsumpcji alkoholu 2020). Rozpowszechnienie abstynencji jest ponad dwukrotnie wyższe w grupie kobiet niż mężczyzn i rośnie z wiekiem. Kobiety piją napoje alkoholowe niemal trzykrotnie rzadziej niż mężczyźni i w ciągu roku wypijają niemal czterokrotnie mniej alkoholu niż panowie. Częściej piją wino, rzadziej piwo i napoje wysokoprocentowe.

Kobiety częściej niż mężczyźni sięgają po napoje alkoholowe by wyciszyć trudne emocje, poradzić sobie z napięciem, stresem, problemami życiowymi.

Częściej ryzykownie piją alkohol kobiety młode (do 35 roku życia), mieszkające w większych miastach, dobrze wykształcone, studiujące lub pracujące, dobrze oceniające swoją sytuację materialną, samotne lub pozostające w nieformalnych związkach. Spożywanie alkoholu zbyt często, w za dużych dawkach, w nieodpowiednich okolicznościach nieuchronnie prowadzi do narastających szkód zdrowotnych i problemów społecznych.

Może się wydawać, że skoro kobiety spożywają średnio znacznie mniej alkoholu od mężczyzn i rzadziej niż oni się uzależniają, to ich picie nie powinno budzić niepokoju. Nic bardziej błędnego. Alkohol działa bardziej toksycznie na organizmy kobiet niż mężczyzn. Kobiety, pijąc alkohol nawet w znacznie mniejszych ilościach niż mężczyźni, narażają się na ryzyko szybszych i dotkliwszych szkód zdrowotnych.

Działanie alkoholu na organizm kobiety

Eksperci WHO od lat przekonują, że nie istnieje pojęcie bezpiecznego spożywania alkoholu. Zarówno etanol, jak i produkty jego rozkładu w organizmie (zwłaszcza aldehyd octowy) są toksyczne dla organizmu człowieka i mogą być przyczyną dolegliwości, urazów i licznych problemów zdrowotnych.

Szkody związane z używaniem alkoholu zależą najczęściej od łącznej ilości wypijanego alkoholu, zarówno w pewnym okresie, np. w ciągu tygodnia, miesiąca, jak również od jego stężenia w organizmie przy piciu okazjonalnym. Nie ma znaczenia rodzaj spożywanego napoju alkoholowego, bowiem zarówno piwo, wino, jak i wódka zawierają etanol, którego miarą jest standardowa porcja alkoholu (tj. 10 g 100-procentowego alkoholu).

Kobiety cechują się większą wrażliwością na alkohol. Przeciętnie ważą mniej niż mężczyźni. Mają w organizmie więcej tkanki tłuszczowej, a mniej wody. Słabo metabolizują alkohol albo wcale go nie metabolizują w żołądku, tylko w wątrobie. Mają więcej estrogenów, które zwiększają wchłanianie alkoholu z przewodu pokarmowego. Wszystko to sprawia, że wypijając taką samą ilość alkoholu co mężczyźni, kobiety mogą osiągać do 40% wyższe stężenie etanolu w organizmie. A wyższe stężenie to większe ryzyko szkód zdrowotnych.

Okres okołoowulacyjny oraz druga połowa cyklu menstruacyjnego to czas, kiedy picie jest jeszcze bardziej ryzykowne, bo estrogeny zwiększają toksyczność alkoholu. Podobnie jest, gdy kobieta przyjmuje środki zawierające estrogeny (antykoncepcyjne czy hormonalną terapię zastępczą).

Większe dawki etanolu docierające do wątroby powodują jej silniejszą stymulację i szybsze niszczenie. Rozwój dysfunkcji poalkoholowych wątroby pojawia się po krótszym okresie picia i mniejszych dawkach alkoholu niż w przypadku mężczyzn. Kobiety mają większą podatność do zapadania na marskość wątroby.

Kobieta nie musi być uzależniona, nie musi nawet pić dużych ilości alkoholu, aby doświadczyć szkód zdrowotnych, gdyż jej organizm wykazuje mniejszą zdolność obrony przed konsekwencjami picia. Kobieta pijąca dziennie trzy porcje standardowe alkoholu ryzykuje takimi samymi zaburzeniami zdrowia jak mężczyźni pijący więcej niż dziewięć porcji standardowych dziennie.

Próby dorównania mężczyznom w piciu są nieracjonalne i powinni to wiedzieć wszyscy, a zwłaszcza dziewczęta i młode kobiety, które w ostatnich latach coraz więcej piją.

• Alkohol powoduje u kobiet silniejsze dysfunkcje mózgu; bardziej zakłóca zdolności psychomotoryczne, jak np. prowadzenie samochodu.
• Pijące nadmiernie kobiety są bardziej niż mężczyźni narażone na upośledzenie funkcji poznawczych, w tym pogorszenie pamięci, kojarzenia, koncentracji, wnioskowania.
• Alkohol zaburza funkcje hormonalne, co może zakłócić cykl miesiączkowy.
• Skutkiem nadużywania alkoholu przez kobiety może być spadek libido, niezdolność do przeżywania orgazmu, bezpłodność.
• U kobiet pijących alkohol występuje zwiększone ryzyko zachorowania na raka piersi.
• Nadużywanie alkoholu przez kobiety zwiększa predyspozycję do ostrych form osteoporozy i powoduje o wiele większą podatność na złamania kości.
• Pijące kobiety częściej cierpią na zaburzenia nastroju, zwłaszcza o charakterze lękowym i depresyjnym.
• Każda ilość alkoholu spożyta przez kobietę ciężarną może zwiększać ryzyko poronień, przedwczesnych porodów i uszkodzeń płodu.
• Picie alkoholu toruje drogę zachowaniom ryzykownym, co pociąga za sobą zagrożenie urazami, wypadkami, przemocą (w tym seksualną), zakażeniami czy niechcianą ciążą.
• Kobiety pijące alkohol i zażywające leki narażają się na zakłócenia działania i metabolizowania tych substancji. Szczególnie niebezpieczne jest połączenie działania alkoholu i leków uspokajających i nasennych oraz przeciwbólowych, nierzadko nadużywanych przez kobiety, które może skutkować kumulacją efektu, czyli nadmierną sennością, problemami z pamięcią, koordynacją ruchów, utrzymaniem równowagi, urazami, zaburzeniami świadomości, a nawet zatrzymaniem oddechu.
• Kobiety pijące szkodliwie i uzależnione są zdecydowanie częściej i szybciej opuszczane przez partnerów niż nadużywający alkoholu mężczyźni.
• Uzależnienie rozwija się u kobiet nadużywających alkoholu w znacznie krótszym czasie niż u mężczyzn.

Jak zapobiegać szkodom wynikającym z picia alkoholu

Najbardziej ogólnym zaleceniem dla kobiet zdecydowanych na używanie alkoholu jest picie go jak najrzadziej i w jak najmniejszych ilościach oraz zachowanie abstynencji w sytuacjach lub stanach zdrowotnych wymagających całkowitej trzeźwości.

W ogóle nie powinny spożywać alkoholu kobiety: chore somatycznie lub cierpiące na zaburzenia psychiczne, biorące leki lub inne substancje psychoaktywne, będące w ciąży, karmiące piersią, znajdujące się w sytuacjach wykluczających picie, jak: opieka nad dziećmi, praca, nauka, kierowanie pojazdami lub znajdujące się w okolicznościach potencjalnie niebezpiecznych (nieznane towarzystwo, podejrzana okolica).

Kobiety pijące powinny bardzo uważnie monitorować swoje picie i zdrowie. Aby minimalizować ryzyko szkód, opracowano w Europie dla zdrowych, dorosłych kobiet maksymalne limity picia alkoholu:

• Pijąc okazjonalnie, kobieta nie powinna przekraczać 4 porcji standardowych, tzn. nie pić więcej niż 2 półlitrowe butelki piwa, 2 kieliszki wina o pojemności 200 ml każdy lub 120 ml wódki.
• Jeżeli kobieta pije alkohol kilka razy w tygodniu, to:

- powinna zachować co najmniej dwa dni abstynencji w tygodniu (najlepiej dzień po dniu),

- nie może przekraczać granicy 2 porcji standardowych: tzn. pić więcej niż 1 półlitrowe piwo, 1 kieliszek wina o pojemności 200 ml lub 60 ml wódki.

• Łączna ilość alkoholu wypijanego w ciągu tygodnia nie powinna przekroczyć 14 porcji standardowych.

Oceniając swoje picie według powyższych limitów, można skorzystać z internetowych kalkulatorów porcji standardowych alkoholu. Trzeba pamiętać, że w wielu krajach górne limity niskiego ryzyka szkód są znacznie niższe. Żadne limity nie gwarantują zdrowia i nie chronią przed uzależnieniem. Ludzie różnią się wrażliwością na alkohol i dawka etanolu mało ryzykowna dla jednej osoby, dla innej może być bardzo szkodliwa.

Dla lepszego poznania swojego wzoru picia warto sięgnąć do testu AUDIT oraz bezpłatnej, anonimowej aplikacji w języku polskim E-POP, która pomoże utrzymać picie w granicach niskiego ryzyka szkód. Podpowie również, jak radzić sobie ze stresem, emocjami, nastrojami, trudnymi sytuacjami bez sięgania po alkohol.

Gdzie szukać pomocy?

Kobiety zaniepokojone swoim piciem mogą skorzystać z bezpłatnej konsultacji ze specjalistą w jednej z poradni leczenia uzależnień. Nie trzeba mieć skierowania. Adresy placówek można znaleźć TUTAJ. Na rozmowę z terapeutą lub lekarzem psychiatrą można zapisać się telefonicznie.

Jadwiga Fudała - specjalistka psychoterapii uzależnień. Terapeutka motywująca.

Lista placówek leczenia uzależnień znajduje się na stronie www.kcpu.gov.pl