Kultowe przedmioty użytku codziennego, fascynująca historia mody i zmieniające przestrzeń publiczną projekty architektoniczne – to wystawy dostępne w Muzeum Narodowym w Krakowie, które postanowiło pokazać część ze swoje kolekcji sztuki użytkowej jeszcze przed powstaniem Muzeum Designu i Architektury w dawnym Hotelu Cracovia.
Spis treści
Jeśli planujecie wizytę w Krakowie w najbliższych miesiącach, mamy dla Was szereg wskazówek co warto zobaczyć, jeśli pasjonujecie się polskim designem.
Muzeum Narodowe w Krakowie przygotowuje się do otwarcia Muzeum Designu i Architektury, które powstanie w dawnym hotelu Cracovia. W 2022 roku muzeum powiększyło swoją kolekcję sztuki użytkowej o meble projektu Andrzeja Pawłowskiego oraz zestaw tkanin autorstwa Zofii Matuszczyk-Cygańskiej, które zostały włączone do wystawy stałej „Przedmioty. Galeria Designu Polskiego XX i XXI wieku” w MNK oraz na pokazie w Kamienicy Szołayskich.
Meble według konceptu Andrzeju Pawłowskiego (1925-1986) powstały w 1954 roku, w warsztatach ASP w Krakowie. Nieliczne realizacje mebli oraz prototypy maszyn i urządzeń (np. telefonu) to przykłady kierowania się przez Pawłowskiego ideą formy naturalnie ukształtowanej oraz efekt praktycznego stosowania przez projektanta teorii sprawnego działania. Według Pawłowskiego, projektant przemysłowy miał w sposób najprostszy, ekonomiczny i skuteczny uzyskać konkretny efekt. Zaprojektowane meble przez ponad 60 lat były użytkowane, stanowiąc wyposażenie mieszkania-pracowni Artysty i jego rodziny. Muzeum Narodowe w Krakowie jest jedynym miejscem, gdzie będzie można je oglądać.
MNK powiększyło także kolekcję o dziesięć tkanin Zofii Matuszczyk-Cygańskiej. Chociaż sama Matuszczyk-Cygańska uważała się za malarkę, artystka współpracowała ze spółdzielnią Ład jako projektantka. Dla spółdzielni zaprojektowała tkaniny, które można było podziwiać m.in. w Pałacu Kultury czy Grand Hotelu w Warszawie. Tkaniny w kolekcji Muzeum Narodowego w Krakowie wyróżniają się świetnymi i urozmaiconymi wzorami. Zestaw uwzględnia podział na dwie techniki – żakardową i o splocie podstawowym, jak również rozgraniczenie na barwne żakardy budowane z czystych kolorów i na neutralne szarości tkaniny z sizalu. Bogactwo tego zespołu przejawia się we wzorach, w ich efektownych opracowaniach, ale i w umiejętności tworzenia interesujących, sugestywnych kompozycji.
Od stycznia 2023 roku w Kamienicy Szołayskich będziemy mogli podziwiać również nowe eksponaty w ramach wystawy "Przedmioty" prezentujące rozwój mody sportowej w XX wieku. To właśnie na początku ubiegłego stulecia lekarze i pedagodzy zaczęli propagować zdrowy styl życia. Za zmianami w spędzaniu wolnego czasu podążyła moda – nowe stroje pomagały uzyskać lepsze wyniki. Szukano również idealne tkaniny, która ułatwiłaby uzyskanie świetnych wyników. Liczył się też modny wygląd: właściwy kolor, krój, często również marka. Dzisiaj, kiedy promowany jest aktywny styl życia, moda sportowa staje się dla nas codziennością.
Na wystawie prezentowanych jest kilkadziesiąt przykładów odzieży sportowej: dawnej, współczesnej i inspirowanej historią. Zobaczyć można obok siebie kobiece pumpy na rower z końca XIX wieku i współczesną funkcyjną odzież rowerową; komplet do gry w golfa z lat 30. XX wieku, strój do gimnastyki z czasów PRL i odzież fitness dla kobiet w ciąży; przedwojenną kurtkę narciarską i kombinezon polskich skoczków; stroje kąpielowe z okresu od 1910 roku do współczesności. Zaskakują nazwiska wybitnych polskich projektantów mody, których niewielu podejrzewa o aktywność w dziedzinie projektowania odzieży sportowej.
Wspomniane nowe nabytki w kolekcji Muzeum Narodowego w Krakowie wzbogacą dotychczasowe wystawy stałe „Przedmioty. Galeria designu polskiego XX i XXI wieku” oraz „Przekroje. Galeria architektury polskiej XX i XXI wieku”. Obie wystawy są zapowiedzią przyszłego muzeum designu i architektury, który powstanie w Dawnym Hotelu Cracovia.
Obie dziedziny twórczości nie miały dotąd stałej prezentacji w naszym Muzeum i nie mają adekwatnej dla swojego znaczenia reprezentacji w muzealnej kolekcji. Otwarcie stałych wystaw w Kamienicy Szołayskich to początek zmian w tym zakresie, a także zapowiedź najważniejszego projektu inwestycyjnego, które Muzeum Narodowe w Krakowie realizować będzie w najbliższej przeszłości, czyli adaptacji dawnego hotelu „Cracovia” na cele nowego oddziału poświęconego architekturze i designowi – mówi prof. Andrzej Szczerski, Dyrektor Muzeum Narodowego w Krakowie.
W MNK od ponad 120 lat gromadzone są zbiory rzemiosła artystycznego i sztuki użytkowej. W skład kolekcji liczącej niemal 100 tys. obiektów, wchodzą unikalne przykłady mebli, tkanin, szkła czy ceramiki. Część tej kolekcji zobaczymy właśnie na wystawie „Przedmioty”. Na wystawie prezentowane są przedmioty codziennego użytku od czasów Młodej Polski, przez modernizm, aż po czasy PRL i współczesne, które dziś uznawane są za kultowe, a także wybitne dzieła polskich projektantów, które na stałe wpisały się do kanonu polskiego wzornictwa.
Na co szczególnie warto zwrócić uwagę? Na pewno spojrzenie przyciągają piękne projekty krzeseł m.in. fotel z barwnym kilimem w stylu zakopiańskim, który jest wariantem projektu Stanisława Witkiewicza z 1902 roku, duży kredens i towarzyszące mu krzesła według projektu Ludwika Pugeta czy jedyne zachowane meble z mieszkania Żeleńskich, wykonane według projektów Stanisława Wyspiańskiego.
Wielbicieli ceramiki zainteresuje serwis „Kaprys” z Ćmielowa oraz fajanse z Włocławka czy szkła Horbowego. Jednak polskie wzornictwo nie kończy się na PRL-u. Z najnowszych projektów kuratorzy wybrali m.in. stołki „Ribbon” Jana Lutyka i „Plopp” Oskara Zięty, szkło z zestawu „Na palec” Agnieszki Bar, a także koszulki firmy „Pan Tu Nie Stał” .
Osobne przestrzenie poświęcone zostały sztuce plakatu i modzie. Obie te sale będą miały swoje czasowe odsłony. W pierwszej, poświęconej plakatowi będzie można zobaczyć prace Towarzystwa Artystów Polskich „Sztuka”, Towarzystwa „Polska Sztuka Stosowana” i Warsztatów Krakowskich, a także przykłady plakatu awangardowego i konstruktywistycznego, dzieła polskiej szkoły plakatu oraz przykłady plakatu po 1989 roku, pokazujące komercjalizację plakatu oraz niszowe plakaty artystyczne.
Koniecznie trzeba też zajrzeć do sali z modą, gdzie znajduje się dwanaście kreacji kobiecych z kolekcji Muzeum Narodowego w Krakowie. Są to kreacje wizytowe i balowe w towarzystwie akcesorii modowych takich jak torebki, broszki, kapelusze.
Z kolei miłośników architektury zainteresuje galeria poświęcona historii i współczesności polskiej architektury „Przekroje” . Przekrojowość prezentacji, do której nawiązuje tytuł wystawy, odnosi się zarówno do przemian historycznych czy formalnych, jak i do różnorodności funkcjonalnej prezentowanych obiektów, pozwalającej dostrzec znaczenie architektury w projektowaniu różnych obszarów codzienności. Ekspozycja została podzielona na sześć sekcji odpowiadających sześciu zagadnieniom. Są nimi: Kompozycja, Natura, Technologia, Manifest, Czas i przestrzeń oraz Koszty. Na wystawie zobaczymy projekty zarówno sprzed 100 lat, jak i nowoczesne realizacje, jak chociażby nagradzany projekt z prefabrykatów przy ul. Sprzecznej w Warszawie.
Wśród omawianych na wystawie problemów podjęte zostaną takie zagadnienia, jak: mieszkalnictwo, przestrzenie wspólne, odpowiedzialność społeczna architektury czy nowe rozwiązania urbanistyczne, czyli wciąż aktualne dla działalności architektonicznej kwestie, mające istotne konsekwencje dla naszej codzienności.
Na wystawie zostaną zaprezentowane makiety, fotografie oraz materiały multimedialne ukazujące wybrane, czołowe realizacje architektoniczne. Pochodzą one przede wszystkim z kolekcji Narodowego Instytutu Architektury i Urbanistyki oraz Muzeum Narodowego w Krakowie, ale również z współcześnie działających pracowni architektonicznych (m.in. BBGK Architekci, KWK Promes czy Biuro Projektów Lewicki Łatak).
