Kobiety górą na Wieniawskim! W dniu startu 16. edycji przybliżamy sylwetki najwybitniejszych laureatek Międzynarodowego Konkursu Skrzypcowego im. Henryka Wieniawskiego w Poznaniu

Międzynarodowy Konkurs Skrzypcowy im. Henryka Wieniawskiego (MKS) jest członkiem założycielem powstałej w 1957 roku Światowej Federacji Międzynarodowych Konkursów Muzycznych w Genewie i ma szalenie bogatą tradycję: po raz pierwszy został zorganizowany w 1935 roku.

Dziś jest najstarszym istniejącym i jednym z najbardziej prestiżowych konkursów skrzypcowych na świecie oraz jedną z najważniejszych polskich marek kulturalnych. Co więcej, to historycznie pierwszy spośród wciąż organizowanych konkursów muzycznych, który dopuścił do udziału kobiety! 

W sumie, w historii piętnastu edycji Konkursu, aż 8 razy to właśnie skrzypaczki zdobywały pierwsze miejsce. Kobiet nie brakowało też na pozostałych miejscach podium.

Konkurs potrwa od 7 do 21 października 2022 roku w Poznaniu, a 23.10 odbędzie się gala laureatów w Warszawie. Na Konkurs wpłynęło ponad 220 zgłoszeń z 30 krajów, z których wyłoniono 41 kandydatów. Do walki w Poznaniu ostatecznie stanie 31 muzyków z różnych kontynentów: 6 Polaków, 6 Japończyków, 4 Chińczyków, 4 obywateli Korei Południowej, 3 Niemców, a także reprezentantów Stanów Zjednoczonych, Austrii, Niderlandów, Francji, Kazachstanu i Szwajcarii.

Co ważne i znamienne dla Konkursu, wśród nich w przeważającej większości są kobiety, bo aż 20 skrzypaczek. Przesłuchania i koncerty konkursowe odbywają się w jednej z najpiękniejszych sal koncertowych Europy o uznanej akustyce – w Auli Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. 

Gwiazdą Inauguracji Konkursu będzie laureatka poprzedniej edycji MKS – Gruzinka, Veriko Tchumburidze, której towarzyszyć będzie Orkiestra Filharmonii Narodowej pod dyrekcją Andrzeja Boreyki.

Veriko Tchumburidze  wygrała Międzynarodowy Konkurs Skrzypcowy im. Henryka Wieniawskiego jako 20-latka w 2016 roku i to właśnie dzięki temu wydarzeniu zbudowała reputację porywającej solistki, kameralistki i artystki nagraniowej. W 2013 roku czołowy turecki magazyn o muzyce klasycznej Andante uznał ją za Najlepszego Wschodzącego Muzyka w tym kraju.

Urodzona się w gruzińskiej rodzinie w Adanie na południu Turcji w 1996 roku początkowo kształciła się w Mersin University State Conservatory, a w 2010 roku przeniosła się do Wiednia, by studiować u Dory Schwarzberg w Hochschule für Musik jako stypendystka projektu Young Musicians on World Stages (YMWS). Brała również udział w kursach mistrzowskich.

Veriko Tchumburidze otworzyła także Istanbul Music Festival swoim występem z Borusan Philarmonic Orchestra. Do tego ma na koncie współpracę z najznamienitszymi dyrygentami, m.in. Łukaszem Borowiczem czy Andrzejem Boreyko.

Co ciekawe, młoda skrzypaczka nagrywa dla Sony Classical. Nagranie dla wytwórni Klanglogo muzyki Johna Williamsa do filmu Lista Schindlera, z Howardem Griffithsem dyrygującym Brandenburgisches Kammerorchester Berlin, zaowocowało występem na koncercie otwierającym Festiwal Filmowy w Zurychu w 2016 roku w operze szwajcarskiego miasta.

Po zdobyciu pierwszej nagrody zmienił się cały rytm mojego życia. To, jak wszystko zaczęło nabierać tempa, było bardzo surrealistyczne. Zaczęłam dużo podróżować, grać wiele różnych programów z wieloma wspaniałymi orkiestrami i muzykami w różnych miastach. Szczerze mówiąc, czuję się zaszczycona, że jestem jednym z laureatów w gronie innych legendarnych skrzypków" - mówi Veriko Tchumburidze.

Do grona tych legendarnych z pewnością należy oszałamiająco zdolna skrzypaczka Ginette Neveu. Artystka zadebiutowała na publicznym koncercie jako… pięciolatka! Oficjalny debiut zaliczyła dwa lata później, wykonując w paryskiej Salle Gaveau I Koncert g-moll Maxa Brucha, a jako 15-letnia artystka w czasie warszawskiego I Międzynarodowego Konkursu Skrzypcowego im. Henryka Wieniawskiego grała tak olśniewająco, że jurorzy ocenili ją wyżej od dojrzałego już Dawida Ojstracha.

Czy słusznie? Trudno po latach, nie dysponując nagraniami z tamtego konkursu, odpowiedzieć jednoznacznie na to pytanie. Nie ma natomiast wątpliwości co do tego, że jej artystyczna droga była tyleż błyskotliwa (Konserwatorium Paryskie kończyła jako dziewięciolatka w roku 1928 z podobnymi pierwszymi nagrodami jak Henryk Wieniawski!), co i krótka.

Wychowanka Carla Flescha grała w Warszawie w 1935 roku między innymi II Partitę d-moll J. S. Bacha, II Koncert skrzypcowy d-moll patrona konkursu oraz Tzigane M. Ravela, jeden ze swoich popisowych utworów, który znalazł się w programie jej ostatniego recitalu, danego w październiku 1949 roku na Festiwalu w Edynburgu.

Kilka dni później lecąc stamtąd do Ameryki zginęła w wypadku lotniczym. A wraz z nią – brat, pianista Jean, a także instrument Stradivariego z roku 1730.

Podobnie wcześnie i z równym przytupem karierę muzyczną rozpoczęła Wanda Wiłkomirska. Pochodząca ze znanej rodziny muzyków skrzypaczka naukę gry na instrumencie rozpoczęła w wieku pięciu lat pod kierunkiem swego ojca Alfreda Wiłkomirskiego i już dwa lata później zadebiutowała na estradzie koncertowej.

Kształciła się w Łodzi, a po uzyskaniu dyplomu z odznaczeniem w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Łodzi kontynuowała studia pod kierunkiem Ede Zathureczky'ego w Budapeszcie i u Henryka Szerynga w Paryżu.

Wielką sławę przyniosły jej koncerty z orkiestrami w Budapeszcie w 1949 roku pod batutą Ottona Klemperera i recitale w londyńskim Wigmore Hall w 1950 roku. Jeszcze przed ukończeniem studiów zdobyła kilka nagród na międzynarodowych konkursach, m.in. na Konkursie Bachowskim w Lipsku (1950) i na II Międzynarodowym Konkursie im. H. Wieniawskiego w Poznaniu (1952).

Już wtedy pokazała, że jest niezrównaną interpretatorką muzyki Karola Szymanowskiego, a triumfalny debiut w USA w 1961 roku z orkiestrą Filharmonii Narodowej spowodował, że jej międzynarodowa kariera nabrała tempa. Koncertowała w wielu krajach świata, w Europie, Azji, obu Amerykach i Australii i występowała u boku najznamienitszych zespołów, m.in. Berliner Philharmoniker, New York Philharmonic czy Concertgebouw Amsterdam, pod batutą najwspanialszych dyrygentów.

Po 13 grudnia 1981 roku, w stanie wojennym, wyjechała z Polski. W 1983 została profesorem w Hochschule für Musik Heidelberg-Mannheim, a po 7 latach wróciła do kraju, gdzie przez ponad dwadzieścia lat była solistką Filharmonii Narodowej w Warszawie, uczestnicząc w jej wielu zagranicznych tournée. Od 1999 roku prowadziła klasę skrzypiec w Sydney Conservatory of Music, łącząc pracę pedagogiczną z koncertami. Dawała kursy mistrzowskie w Polsce, Niemczech, Szwajcarii, we Włoszech i Australii.

Z kolei Agata Szymczewska, ambasadorka tegorocznego MKS i zwyciężczyni XIII Międzynarodowego Konkursu Skrzypcowego im. Henryka Wieniawskiego w Poznaniu w 2006 roku oraz laureatka Paszportu Polityki, czterech Fryderyków oraz nagrody London Music Masters (!) w przebiegu intensywnej działalności artystycznej dzieliła scenę z takimi nazwiskami jak m. in. z: Krystianem Zimermanem, Anne-Sophie Mutter, Marthą Argerich, Maximem Vengerovem oraz współpracowała w dyrygentami takimi jak: Seiji Ozawa, sir Neville Marriner czy Andrey Boreyko.

Prymariuszka renomowanego kwartetu smyczkowego Karol Szymanowski Quartet, nagrywa dla wytwórni płytowych takich jak Deutsche Grammophon, Sony czy Decca. Aktualnie gra na skrzypcach Nicolo Gagliano z 1755 roku, instrumencie wypożyczonym dzięki uprzejmości Anne-Sophie Mutter.

Do grona wybitnych laureatek Konkursu, które trwale zapisały się w światowej historii wiolinistyki należą również: Kaja Danczowska, Jadwiga Kaliszewska, Alena Baeva, Ida Haendel, Bomsori Kim. Każda z tych kobiet zrobiła lub jest w trakcie oszałamiającej kariery muzycznej. Już za 2 tygodnie zobaczymy, czy w tym roku również zwycięży skrzypaczka!

Przesłuchania konkursowe do 16. Międzynarodowego Konkursu Skrzypcowego im. Henryka Wieniawskiego w Poznaniu potrwają prawie 2 tygodnie, w dniach 8-20 października br. Do II etapu zakwalifikuje się 15 uczestników, a do etapu finałowego – 6.

•  etap 1 to przesłuchania uczestników Konkursu solo oraz z fortepianem

•   etap 2A to recital z fortepianem, podczas którego zabrzmią sonaty skrzypcowe, utwory Karola Szymanowskiego i Henryka Wieniawskiego

•   etap 2B – uczestnicy Konkursu zaprezentują się z towarzyszeniem Orkiestry Kameralnej Polskiego Radia Amadeus oraz wybitnych polskich altowiolistów, wykonując Sinfonię Concertante Es-dur W. A. Mozarta. Orkiestrę poprowadzi Anna Duczmal-Mróz.

•   etap 3 – finaliści wykonają koncerty skrzypcowe z towarzyszeniem Orkiestry Filharmonii Poznańskiej pod dyrekcją Łukasza Borowicza.

Kandydatów będzie oceniać międzynarodowe jury złożone z osobowości muzycznych pod przewodnictwem znakomitych wiolinistów: Augustina Dumay oraz Daniela Stabrawy.  

Jest o co walczyć: pula nagród w Konkursie wynosi 115 tysięcy euro. Na laureatów czeka także szereg nagród pozaregulaminowych i specjalnych, a zwycięstwo w Konkursie jest przepustką do międzynarodowej kariery.

Dzięki współczesnej technologii zmagania najlepszych na świecie skrzypków mogą śledzić melomani w każdym zakątku globu. Transmisje YouTube, a także media społecznościowe WieniawskiSociety będą na bieżąco relacjonować przebieg Konkursu, a specjalne studio konkursowe będzie nadawać w języku polskim i angielskim. Każdego dnia będzie można też przeczytać gazetę konkursową w wersji drukowanej i online.

Transmisje przesłuchań konkursowych zaplanowała TVP Kultura, Radiowa Dwójka. O konkursie posłuchamy też w RMF Classic.