W 2019 roku ten najważniejszy kierunek w architekturze XX wieku i symbol rewolucji wzornictwa obchodził setne urodziny. Upłynął wiek, a Bauhaus, którego dewizą jest funkcjonalizm, nadal inspiruje projektantów na całym świecie.
Trochę sztuki, trochę rzemiosła, czyli bauhaus
Czym jest bauhaus? Aby zrozumieć fenomen wywodzącego się z Niemiec ruchu artystycznego, należy zdać sobie sprawę z tego jak bardzo nowatorskim pomysłem na początku XX wieku, w rozkwicie ery przemysłowej, była idea zespolenia sztuki z rzemiosłem i uwzględnienia w projektowaniu budynków oraz ich wyposażenia komfortu użytkowania na równi z wizją artystyczną. „Dobra architektura powinna być odwzorowaniem samego życia, co zakłada dogłębną znajomość zagadnień biologicznych, społecznych, technicznych i artystycznych” – napisał w eseju włączonym do zbioru tekstów „Pełnia architektury” (Wyd. Karakter) Walter Gropius, twórca uczelni Bauhaus. W 1919 roku ten modernistyczny architekt z połączenia dwóch uczelni artystycznych (Wyższej Szkoły sztuk Pięknych i Szkoły Rzemiosła Artystycznego) stworzył w Weimarze szkołę rzemiosła artystycznego, sztuki użytkowej i architektury (w 1925 roku przeniesiono ją do Dessau – budynek Bauhausu w Dessau wraz z innymi bauhausowymi obiektami tam jest wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO) łącząc te dziedziny.
Artyści, zgodnie z intencją Gropiusa, mieli być „natchnionymi rzemieślnikami”. Architekt chciał, aby jego uczniowie tworzyli wyjątkowe pod względem artystycznym wzornictwo, które zostanie wykorzystane w masowej produkcji. Najpierw uczył ich jak używać kolorów, form i materiałów odwołując się abstrakcjonizmu czy konstruktywizmu, nowatorskich wówczas kierunków w sztuce, które budziły kontrowersje (wśród nauczycieli w szkole Gropiusa byli m.in. Wassily Kandinsky i Paul Klee), oraz projektowania przestrzennego. Następnie studenci kończyli kurs rzemieślniczy – założeniem Bauhausu było bowiem tworzenie jak najbardziej funkcjonalnych budynków oraz doskonale zaprojektowanych przedmiotów użytkowych. W 1933 roku szkoła została zamknięta po tym jak przejęła ją partia hitlerowska. Jednak wypracowane w niej zasady dotyczące architektury i designu nadal rozbudzają wyobraźnię architektów oraz projektantów, którzy należą do zwolenników minimalistycznych form i kładą nacisk na to, by ich projekty były jak najlepiej dostosowane do warunków, w których będą używane.
Od projektu do statusu ikony
Do najbardziej charakterystycznych projektów, które powstały w legendarnej pracowni niemieckich artystów-rzemieślników, należą m.in. krzesło „Wassily” Marcela Breuera, uznawane za ikonę designu – oszczędny w formie fotel wykonany z chromowanych rurek, na które naciągnięto tkaninę, został okrzyknięty kwintesencją stylu Bauhaus. Tak samo było w przypadku pozbawionej zdobień lampy Wilhelma Wagenfelda, której repliki od stu lat zdobią wnętrza mieszkań i lokali użytkowania publicznego.
Bauhaus w praktyce
Jeśli w sklepach z wyposażeniem wnętrz zauważasz przedmioty proste w formie, przyciągające uwagę swoim nieskomplikowanym kształtem, jest bardzo prawdopodobne, że masz przed oczami przykład designu inspirowanego osiągnięciami Bauhausu. Meble i sprzęty użytku domowego, które zachwycają proporcjami, bo nie ma w nich zbędnych elementów, to niezawodny trik, by nadać wnętrzu minimalistycznego charakteru.
