Jak przetrwać ekonomiczny kryzys i zmienić nawyki finansowe

Po grecku słowo „krisis” znaczy decyzja.

Hilary Oliver: I tak rzeczywiście jest, niezależnie od tego, czy rozmawiamy o globalnej gospodarce czy… o domowym budżecie. Margaret Thatcher zresztą lubiła mówić, że jeśli umiesz prowadzić warzywniak, potrafisz zarządzać finansami swojej rodziny, to z rządzeniem państwem też dasz sobie radę. Jej ojciec był właścicielem sklepiku spożywczego. Tak: kryzys oznacza, że trzeba coś zmienić, inaczej grozi ci porażka.

A co właściwie można zmienić? Co zrobić, jeśli mąż traci pracę, a mnie redukują pensję?

Łatwiej jest przepracować pewne rzeczy, a także zaakceptować je, jeśli wszyscy mają prawo głosu. Dlatego dobrze jest zebrać całą rodzinę i… po prostu opowiedzieć wszystko, tak jak to jest. O redukcjach, czekających nas trudnościach. Zaproponować: „Znajdźmy razem sposoby, dzięki którym uda nam się to przetrwać”. Jeśli wszyscy, także dzieci, zgodzą się co do tego, że konieczne są cięcia, czas na następny krok. Ustalmy ramowy plan: jak będzie wyglądało nasze życie? Nasz budżet? Musimy znać granice finansowe. Jakiej wysokości cięcia należy przeprowadzić? Niech poszczególne osoby zaproponują ze swoich wydatków coś, z czego zrezygnują: to mogą być nowe buty (skoro stare nie są zniszczone), abonament telewizyjny. Podejmujmy decyzje demokratycznie. W wielu firmach brytyjskich, z którymi współpracuję, szefowie dali pracownikom dwie możliwości: albo obniżamy pensje, albo zwalniamy. Z mojego doświadczenia wynika, że ludzie zawsze opowiadają się za pierwszą opcją i łatwiej im to znieść, bo to przecież ich wybór. Nie ma plotek, poczucia rozgoryczenia: „Bo oni nam zabrali”. Ten sam mechanizm zadziała w rodzinie.

Czy dobrze mówić dzieciom, że mamy problemy finansowe?

Wiele osób myśli: straciłem pracę, nie powiem dzieciom, żonie, bo będą się martwić. Tymczasem poczucie bezpieczeństwa rośnie, gdy mamy dokładne informacje na temat sytuacji, w jakiej się znajdujemy. Dzieci nie są ślepe i głuche, doskonale wiedzą, że dzieje się coś niedobrego, ale nie mają pojęcia, co dokładnie. W ich wyobraźni rodzinny kryzys może urosnąć do znacznie poważniejszych rozmiarów, niż ma to miejsce w rzeczywistości. To, co jest kluczowe, to sposób, w jaki przedstawiamy nasze trudności. Musimy mieć plan na przyszłość – zawodową, rodzinną – i wierzyć w to, że to tylko chwilowe zawirowania, że sobie poradzimy. Kryzys może być szansą. Dobrze jest tak go postrzegać i w ten sposób o nim opowiadać, bo to już połowa sukcesu.

5 kroków do zmiany nawyków finansowych

1. Odpowiedz na pytanie: czy naprawdę macie problem? Na czym on polega? Ania i Tomek mają kredyt na dom we frankach szwajcarskich, ostatnio – spore problemy ze spłatą. „Wiedzieliśmy, że frank może zdrożeć, ale nie przypuszczaliśmy, że aż tak bardzo spadną nasze dochody…”, mówią. Ania pracowała w agencji eventowej, która nie przetrwała kryzysu. W firmie Tomka wszystkie pensje obniżono o 20 procent.

2. Zastanów się nad swoją ekonomiczną przeszłością. W jaki sposób twoje wybory wpłynęły na obecną sytuację waszej rodziny? Ania zakładała, że gospodarka polska będzie ciągle rosła, a jej firma – rozwijała się. W związku z tym nie robiła żadnych oszczędności. Zostały jej piękne zdjęcia z zagranicznych wakacji i markowe ubrania, ale na koncie, niestety, nic.

3. Zrozum swoją teraźniejszość. Ania przejrzała wszystkie stałe koszty. Wykreśliła z listy: abonament za Netflix, drugą kartę kredytową (jedna im wystarczy, oszczędzą kilkaset złotych rocznie), karnet na pilates (zacznie biegać, to nic nie kosztuje).

4. Zaplanuj swoją przyszłość. Ania i Tomek postanowili, że pomimo spadku dochodów będą… odkładać. 50 zł miesięcznie. Teściowa zaprasza ich na obiady kilka razy w tygodniu, nie będą kupowali jedzenia na wynos, a cześć nieużywanych, świetnej jakości ubrań Ania sprzeda na Allegro. Ania pomyślała też, że warto byłoby zdobyć drugi zawód, taki, który mogłaby wykonywać w domu. Zapisała się na kurs projektowania stron w internecie, dofinansowany ze środków UE.

5. Zmień nawyki finansowe. Wprowadź to, co zaplanowałaś, w życie!