Te kompleksy handlowe wpisują się w światowy trend rewitalizacji zabytkowych industrialnych obiektów i udostępniania ich do użytkowania publicznego. Zachowano ich oryginalne założenia architektoniczne, a także wiele zabytkowych detali. To, czego nie udało się odzyskać, utalentowani współcześni projektanci zinterpretowali zgodnie z aktualnymi standardami. W efekcie powstały miejsca, których atutem jest przede wszystkim wyjątkowa przestrzeń.
Stara Papiernia w Konstancinie
Centrum Handlowe Stara Papiernia mieści się w kompleksie budynków, w których w 1760 roku powstała pierwsza na Mazowszu papiernia. Zakład nosił nazwę Królewska Fabryka Papieru. Jednym z jej stałych klientów był król Stanisław August Poniatowski, a na papierze wyprodukowanym w królewskiej papierni spisano m.in. dokumenty Sejmu Czteroletniego i Konstytucji Trzeciego Maja. W pierwszej połowie XIX wieku wzniesiono dodatkowy budynek (zamontowane w nim nowoczesnej maszyny do produkcji papieru ciągłego). Oba utworzyły kształt litery L i ten układ architektoniczny został zachowany do dziś. Autorem projektu jest Jan Jakub Gay, uznany warszawski architekt, który stworzył m.in. budynek Banku Polskiego przy pl. Bankowym i Oficynę przy ul. Elektoralnej 2. Zakupiono też tereny zielone wokół papierni. Pod budynkiem jest kanał, a woda z niego napędzała dwie turbiny, których mechanizmy są zachowane. Dzisiejsze Centrum Handlowe Stara Papiernia to dawny Zakład Górny (jednopoziomowy budynek nazywany wtedy „szmaciarnią”, ponieważ papier produkowano ze szmat i trzypiętrowy gmach fabryczny, w którym teraz mieści się Atrium). W Zakładach Dolnych, które wybudowano pod koniec lat XIX wieku, powstało osiedle mieszkalne, a teraz działa w nich Muzeum Papiernictwa. Współwłaściciel fabryki Edward Natanson założył park pomiędzy Zakładem Górny i Dolnym. W 1958 roku Budynek produkcyjny papierni został wpisany do rejestru zabytków. W 1984 roku pożar zniszczył Zakłady Górne i przez lata papiernia była ruiną. W 2000 kupił ją Jan Wejchert i odbudował zgodnie z oryginalnym projektem. W 2002 roku w kompleksie otwarto Centrum Handlowe Stara Papiernia. Działają w nim 33 sklepy, 3 restauracje, a także punkty usługowe. Na centralnym placu Starej Papierni odbywają się imprezy kulturalne.
Elektrownia Powiśle w Warszawie
Elektrownia, która powstała na Powiślu ponad sto lat temu należała do największych i najnowocześniejszych w Polsce. W miarę rosnącego zapotrzebowania na energię przez mieszkańców Warszawy, była dynamicznie rozbudowywana – aż do wybuchu II wojny światowej. Jej działanie wznowiono po wojnie, a w 1955 roku uruchomiono pion ciepłowniczy przeznaczony specjalnie do obsługi Pałacu Kultury i Nauki. W 2001 roku Elektrowni Powiśle została zamknięta. Po piętnastu latach obiekt został przejęty przez firmy Tristan Capital Partners i White Star Real Estate. Dokonano rewitalizacji obiektu z dbałością o to, by został zachowany industrialny charakter budynków – użyto tradycyjnych metod wypalania cegieł, a elementy sprzętów elektrowni posłużyły jako dekoracje wnętrz. Przestrzeń, która postała, jest wielofunkcyjna: 53 sklepy, food hall, beauty hall, targ ekologiczny, kino letnie.
Monopolis w Łodzi
Monopol Wódczany, trzeci co do wielkości kompleks fabryczny w Łodzi powstał w w 1902 roku. Zakład Szybko zyskał miano najnowocześniejszego w polskiej branży spirytusowej (największy rozkwit nastąpił pod koniec lat 70). Od początku jednak był czymś więcej niż tylko fabryką. Działały w nim przyzakładowa biblioteka i koło teatralne, organizowano imprezy kulturalne. W 2008 fabryka zakończyła działalność. W roku 2013 dawne zakłady Monopolu Wódczanego przejęła spółka Virako i rozpoczęto przemianę obiektu w jeden z najznamienitszych zabytków Łodzi. Miejsce, które działa od 2014 roku w budynkach dawnej fabryki, ma oddawać przemysłowego ducha miasta i stanowić przestrzeń do rozwoju życia społecznego. Stworzenie logo powierzono Januszowi Kaniewskiemu, znanemu projektantowi, który posłużył się liternictwem inspirowanym czcionką lat dwudziestych. O wyjątkowym charakterze Monopolis decydują w dużej mierze klimatyczne, fabryczne uliczki. Część przestrzeni zajmują biura, resztę lokale usługowe oraz instytucje kulturalne. Koncerty, wystawy czy spektakle teatralne odbywają się na dwóch scenach – plenerowej oraz w dawnym magazynie spirytusu, a także
w dawnym laboratorium wódek smakowych. Malarstwo, fotografię czy rzeźbę można oglądać w galerii działającej przy pasaże stworzonym z zieleni.
Renoma we Wrocławiu
Dom towarowy braci Wertheimów, który został otwarty w 1930 roku to wspaniałe dzieło sztuki modernizmu i od samego początku wizytówka wrocławskiej architektury. Rodzina Wertheimów kupiła ziemię, wyburzyła stojący w tym miejscu hotel i kilkanaście kamienic i w rekordowym w skali świata czasie ośmiu miesięcy postawiono luksusowy dom handlowy. Założeniem architektonicznym było postawienie budynku na konstrukcji stalowej. Wertheim kupił więc hutę w Wałbrzychu, a także cegielnię, by wypalić tysiącekształtek ceramicznych użytych na fasadzie. Na niej po raz pierwszy na świecie zastosowano metodę reklamy podprogowej. Umieszczono na niej 104 rzeźby głów ludzi różnych ras – to był komunikat, że w ofercie są luksusowe towary z całego świata. To centrum handlowe od początku było bardzo nowatorskie. Charakterystyczna cechą architektury modernistycznej z tamtych lat były zaokrąglone narożniki. Świadczyło to o luksusie, ponieważ gięte witryny były wykonywane na specjalne zamówienie w jednym tylko miejscu na świecie – teraz nawiązują do nich gięte płyty na piątym piętrze wykonane zbrojonego włóknem szklanym betonu. Tego materiału projektanci zrewitalizowanej Renomy ożyli jako jedni z pierwszych z Europie. Zaha Hadid zastosowała go kilka lat później do budowy Pawilonu Expo 2008 w Saragossie.Do zaznaczenia kolejnych kondygnacji użyto złoconych gryzmsów. W tym miejscu zamontowano pierwsze na wschód od Berlina schody ruchome. Teraz na trzecim piętrze najlepiej widać jak nowa część Renomy przenika się ze starą. Są tam odsłonięte części dawnej zewnętrznej fasady pokrytą złotem płatkowym. Współcześni projektanci stworzyli żyrandole z polietylenu świecące diodami nawiązujące stylistycznie do dawnych wspaniałych złożonych w kilku tysięcy elementów kryształowych, które oświetlały dom towarowy Wertheim. 12 marca 1945 roku to wszystko zniknęło, także inkrustowane posadzki z egzotycznego drewna i robione na zamówienie meble – na budynek zrucono bombę zapalającą i palił się przez trzy doby. W Wertheimie po raz pierwszy w historii ożyto dachu do celów rekreacyjnych. Na piątym piętrze na dachu znajdowała się największa restauracja we Wrocławiu, z której roztaczał się widok na panoramę Sudetów.W 1977 r. dom towarowy Wetheim został wpisany do rejestru zabytków jako sztandarowe dzieło europejskiego modernizmu. Po rewitalizacji dom towarowy został otwarty w 2009 roku działa w nim 110 sklepów, 10 restauracji/kawiarni i punkty usługowe. Ale Renoma przyciąga także miłośników sztuki nowoczesnej. Można w niej podziwiać prace młodych polskich artystów –Jarosława Flicińskiego, Karola Radziszewskiego, Studia VerPan, studia PUFF-BUFFi Istvana Kantora –stworzone specjalnie dla tego miejsca.
