Regularnie sprawdzasz raporty o stanie powietrza i starasz się unikać wychodzenia z domu, kiedy stężenie smogu przekracza dozwolone normy? Słusznie! Jednak niebezpieczne pyły unoszą się w powietrzu także w inne dni. Jak się przed nimi chronić?
Dożyliśmy czasów, w których oddychanie może stanowić dla nas śmiertelne zagrożenie. Co gorsza, sami jesteśmy winni temu stanowi rzeczy i wciąż robimy za mało, żeby naprawić szkody. Dlatego warto przede wszystkim uświadomić sobie, na jakie niebezpieczeństwa jesteśmy narażeni w kontakcie ze smogiem i że małe zmiany, mogą prowadzić do tych globalnych.
Co to jest smog?
Kiedy jego stężenie jest wysokie, możemy gołym okiem dostrzec unoszącą się na niebie ni to mgłę, ni dym. Właśnie z połączenia tych dwóch angielskich słów - „fog” i „smoke” powstał termin smog. Specjaliści wyróżniają dwa jego typy: fotochemiczny - kojarzony z Los Angeles i kwaśny, tzw. londyński - ten mamy także w Polsce. W skład smogu wchodzą m.in. dwutlenek siarki, benzo(a)piren - wydzielany w czasie spalania śmieci, tlenki azotu oraz pyły zawieszone. Przyczyną powstawania smogu jest gromadzenie się zanieczyszczeń w jednym miejscu. Do takiego stanu doprowadza brak wiatru, ukształtowanie terenu oraz niedrożne kanały powietrza w miastach.
Smog a płuca
Smog przenika do naszego organizmu głównie przez drogi oddechowe. W zależności od swojej wielkości, cząsteczki mogą być wyłapywane przez nabłonek wyściełający jamę gardłowo-nosową lub przenikać dalej, do rejonu oskrzeli, a najdrobniejsze nawet do płuc. Wyłapane przez śluzówkę pyły przyczyniają się do przewlekłych zapaleń krtani i trudnych do zaleczenia nieżytów nosa. Mniejsze cząsteczki osadzające się w pęcherzykach narządów oddechowych zwiększają ryzyko astmy, zapalenia oskrzeli i płuc oraz przewlekłej obturacyjnej choroby płuc (POChP). Pył zawieszony ma też niestety właściwości kancerogenne i może stać się przyczyną raka płuc. Naukowcy szacują, że z powodu smogu w ciągu roku dostarczamy organizmowi taką dawkę benzo(a)pirenu, jak gdybyśmy wypalali w tym czasie 3 tysiące papierosów.
Według opublikowanych w piśmie "Lancet" danych, zanieczyszczenie powietrza w Polsce przyczynie się do:
- ok. 7 proc. wszystkich zgonów.
- ok. 17 proc. zgonów z powodu choroby niedokrwiennej
- ok. 14 proc. zgonów z powodu choroby naczyń mózgowych
- ok. 16 proc. zgonów na raka
- ok. 24 proc. zgonów na zapalenia płuc
Smog a układ krążenia
Kiedy szkodliwe pyły przedostaną się do płuc, trafiają też do krwiobiegu. Początkowo osiadają na pęcherzykach płucnych, a następnie przenikają do kapilarów, czyli cienkich naczyń krwionośnych. Leukocyty, których zadaniem jest usuwanie z organizmów ciał obcych, w kontakcie z zanieczyszczeniami ulegają pobudzeniu i wywołują stany zapalne. Prowadzi to do uszkadzania śródbłonków naczyń, a dalej do powstawania zakrzepów i tym samym miażdżycy. Smog przyczynia się tym samym do zawałów serca, udarów mózgu czy choroby wieńcowej.
Rośliny, które pomogą oczyścić powietrze w mieszkaniu:
- Skrzydłokwiat
- Rapis wyniosły
- Paprotka
- Dracena obrzeżona
- Sansewieria
Smog a układ nerwowy
Niektórzy badacze uważają, że smog może przyczyniać się do zaburzeń psychicznych takich jak depresja, schizofrenia i zaburzenia osobowości. Mówi się też o zanieczyszczeniu powietrza w kontekście chorób Alzheimera i Parkinsona. Z kolei dr hab. Marcin Szwed z Instytutu Psychologii Uniwersytetu Jagiellońskiego spekuluje, że smog może zatrzymywać dojrzewanie połączeń mózgowych u dzieci, a tym samym prowadzić do zaburzeń funkcjonowania mózgu.
Smog a płodność
Od dłuższego czasu mówi się, że na płodność wpływają czynniki środowiskowe. Profesor Antonio La Marca z Uniwersytetu w Modenie wykazał, że oddychanie złej jakości powietrzem skutkuje niższym poziomem hormonu antymüllerowskiego (AMH), który determinuje szanse na urodzenie dziecka. Smog zaburza funkcjonowanie pracy jajników, które wydzielają hormony.
Smog a skóra
Drobne cząsteczki smogu mogą niestety przenikać przez skórę, powodując początkowo zatkanie porów, utratę zdrowego kolorytu, przesuszenie, przebarwienia i podrażnienia. To też jedna z głównych przyczyn przedwczesnego starzenia się i utraty elastyczności skóry. Niestety, na tym nie koniec - smog może też przyczyniać się do powstania czerniaka. Chronić skórę przed smogiem pomogą zaawansowane technologicznie kosmetyki, których na rynku wciąż przybywa.
Jak powstrzymać smog?
Jeśli uważasz, że nie masz wpływu na jakość powietrza, bo przecież to fabryki najbardziej je zanieczyszczają, pomyśl raz jeszcze. Według Europejskiej Agencji Środowiskowej w czołówce producentów smogu są właściciele gospodarstw domowych. Przestarzałe instalacje grzewcze i spalanie niskiej jakości paliw oraz po prostu tego, co nie powinno się znaleźć w piecach - np. tworzyw sztucznych, to czynniki przyczyniające się do spadku jakości powietrza. Na drugim miejscu niechlubnego rankingu znajduje się transport drogowy, a dopiero na trzecim procesy przemysłowe. Dlatego w trosce o swoje zdrowie, zmień nawyki. Nakłaniaj do tego także swoją rodzinę i znajomych. Zainwestuj w oczyszczacz powietrza, a na parapecie postaw rośliny. Przed wyjściem z domu sprawdzaj stężenie pyłów i w razie potrzeby ograniczaj przebywanie na "świeżym" powietrzu (zrezygnuj ze sportów plenerze!) i noś maskę.
