"Nie lubię swoich bioder", "Krzywy nos mnie oszpeca" - dysmorfofobia dotyka głównie kobiety. Dlaczego tak krytycznie patrzymy na siebie?

Dysmorfofobia: co to jest?

"Za szerokie biodra", "Zbyt chude nogi", "Nie lubię swojego biustu", "Ale mam krzywy nos". Czy jesteś jedną z tych osób, które wypowiadają te lub podobne zdania patrząc w lustro? Jeśli tak się dzieje, a sytuacja powtarza się dosyć często, to wówczas mamy do czynienia z zaburzeniem znanym jako "dysmorfofobia". Polega ona na obsesyjnym skupianiu się na wyimaginowanych defektach związanych z wyglądem. Każdy z nas ma jakieś kompleksy, ale nie każdy potrafi je zaakceptować lub po prostu pogodzić się z nimi. To proces, który wymaga czasu i często trzeba do tego dojrzeć. Co innego, kiedy zaczniemy wyolbrzymiać swoje "wady" i wręcz wmawiamy sobie, że nas oszpecają. 

Osoby z dysmorfofobią, o których często mówi się również jako osoba BDD (z ang. body dysmorphic disorder) mają silne przekonanie, że ich ciało ma poważne defekty. Najczęściej odnosi się to do wyglądu zewnętrznego i takich części ciała jak: nos, biust, nogi, biodra, skóra, a nawet blizn czy znamion. Osoby z tym zaburzeniem mogą spędzać wiele godzin na badaniu i analizowaniu swojego ciała, często dokładnie wypatrując wady lub symetryczne różnice. Nawet kiedy nikt inny nie zauważa "defektów", to osoba cierpiąca na to zaburzenie wmawia sobie, że oczy wszystkich są na tym skupione. To budzi w nich lęk i spirala się nakręca. W wielu przypadkach nie pomagają nawet zabiegi czy operacje plastyczne.

Dysmorfofobia może prowadzić do poważnego cierpienia emocjonalnego i społecznego. Osoby z dysmorfofobią często doświadczają silnego lęku, depresji, niepokoju i izolacji społecznej. Mogą unikać kontaktów społecznych, kontaktu wzrokowego lub sytuacji, w których inni mogliby zobaczyć ich wyimaginowane wady.

Dysmorfofobia: objawy

Jak rozpoznać, że to dysmorfofobia? Objawia się ona różnymi symptomami, które mogą wpływać zarówno na sferę emocjonalną, jak i społeczną osoby dotkniętej tym zaburzeniem. Oto kilka typowych objawów dysmorfofobii:

1. Obsesyjne myśli o wyglądzie. Osoby z dysmorfofobią mają uporczywe myśli i obawy dotyczące swojego wyglądu. Skupiają się na wyimaginowanych wadach, które uważają za poważne lub rażące, choć inni nie zauważają tych defektów lub nie uważają ich za istotne.

2. Analizowanie wyglądu. Osoby cierpiące na dysmorfofobię spędzają dużo czasu na badaniu i analizowaniu swojego ciała. Mogą korzystać z luster, robić częste zdjęcia, mierzyć się i porównywać z innymi ludźmi w celu potwierdzenia swoich obaw.

3. Niepokój i lęk społeczny. Osoby z dysmorfofobią często odczuwają silny lęk przed byciem ocenianym przez innych ludzi. Unikają sytuacji społecznych, które mogą uwidocznić ich wygląd, takich jak spotkania towarzyskie, publiczne wystąpienia czy randki. Unikanie kontaktu wzrokowego i izolowanie się może być powszechne.

4. Powtarzające się zachowania kompulsywne. Niektórzy ludzie z dysmorfofobią podejmują powtarzające się zachowania kompulsywne, takie jak czyszczenie, ukrywanie lub maskowanie rzekomych wad, stosowanie dużej ilości makijażu czy zakładanie wielu warstw ubrań w celu ukrycia części ciała.

5. Niskie poczucie własnej wartości. Dysmorfofobia może prowadzić do chronicznego niskiego poczucia własnej wartości i depresji. Osoby z tym zaburzeniem mogą czuć się beznadziejne, nieatrakcyjne i niezadowolone ze swojego wyglądu, co może prowadzić do problemów z samoakceptacją i relacjami międzyludzkimi.

6. Zaburzenia odżywiania. W niektórych przypadkach dysmorfofobia może wiązać się z zaburzeniami odżywiania, takimi jak anoreksja czy bulimia. Osoby te mogą podejmować ekstremalne działania w celu zmniejszenia lub zmiany swojego wyglądu.

Skąd się bierze dysmorfofobia?

Przyczyny dysmorfofobii są złożone i mogą obejmować zarówno czynniki biologiczne, jak i psychologiczne. Oto kilka z nich, które mogą przyczyniać się do rozwoju dysmorfofobii:

Wzorce społeczne i kulturowe. Współczesne standardy piękna, które są promowane w mediach społecznościowych, reklamach czy popkulturze, mogą wywierać presję na wiele osób, aby spełniały pewne idealne wzorce dotyczące wyglądu. U tych, którzy czują, że ich wygląd odbiega od tych standardów, może pojawiać się dysmorfofobia.

Traumatyczne doświadczenia. Doświadczenie traumatycznych wydarzeń związanych z wyglądem, takich jak wyśmiewanie, drwiny czy przejawy przemocy, może przyczynić się do rozwoju dysmorfofobii. Takie traumatyczne doświadczenia mogą wpływać na samoocenę i percepcję własnego ciała. Dysmorfofobia może rozwija się latami, już od czasów dzieciństwa, na przykład jeśli w szkole wyśmiewano się z nas czy dokuczano nam.

Czynniki genetyczne. Istnieje pewien dowód na to, że dysmorfofobia może mieć podłoże genetyczne. Osoby mające historię choroby w rodzinie mogą być bardziej podatne na rozwinięcie tego zaburzenia.

Neurochemia i neurobiologia: Niektóre badania sugerują, że nieprawidłowości w neurochemii i neurobiologii mózgu mogą odgrywać rolę w powstawaniu dysmorfofobii. Zaburzenia w obszarach mózgu odpowiedzialnych za przetwarzanie bodźców wzrokowych i emocji mogą przyczyniać się do skoncentrowanej i zniekształconej percepcji wyglądu.

Przesłanie i interpretacja informacji. Sposób, w jaki osoba przetwarza i interpretuje informacje dotyczące wyglądu, może mieć wpływ na rozwój dysmorfofobii. Jeśli zbyt mocno skupiamy się na drobnych wadach i przekształcamy je w poważne defekty, może to przyczynić się do powstania zaburzenia.

Niska samoocena i negatywne przekonania. Niska samoocena i negatywne przekonania o sobie mogą przyczyniać się do rozwoju dysmorfofobii. Osoby, które mają tendencję do krytykowania swojego wyglądu i mają negatywne przekonania na swój temat, mogą być bardziej podatne na rozwinięcie tego zaburzenia.

Skłonność do perfekcjonizmu. Osoby ze skłonnościami do perfekcjonizmu, które mają nierealistyczne oczekiwania dotyczące swojego wyglądu, mogą być bardziej narażone na rozwinięcie dysmorfofobii. Ciągłe dążenie do doskonałości może wzmocnić niezdrowe przekonania o wadach fizycznych.

Zaburzenia psychiczne współwystępujące. Dysmorfofobia często współistnieje z innymi zaburzeniami psychicznymi, takimi jak depresja, zaburzenia lękowe, zaburzenia odżywiania czy zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne. Istnieje pewna korelacja między tymi zaburzeniami, ale dokładne związki przyczynowe nie są jeszcze w pełni zrozumiane.

Warto zauważyć, że przyczyny dysmorfofobii mogą być u każdej osoby inne. Ważne jest zrozumienie, że dysmorfofobia może być wynikiem kombinacji tych różnych czynników, które wpływają na siebie nawzajem. Nie istnieje jedna jednoznaczna przyczyna tego zaburzenia. Wiele osób cierpiących na dysmorfofobię doświadcza wielu z tych czynników jednocześnie.

Dysmorfofobia: jak sobie pomóc?

Jeśli zauważymy u siebie niepokojące objawy, które mogą świadczyć o dysmorfofobii, warto skonsultować się z profesjonalnym specjalistą zdrowia psychicznego, takim jak psycholog lub psychiatra, którzy mogą pomóc w diagnozie i opracowaniu odpowiedniego planu leczenia.

Możemy także dodatkowo sami sobie pomóc. Oto kilka metod, które będą dla nas wsparciem:

Samoświadomość i edukacja. Zdobądź wiedzę na temat dysmorfofobii i zrozum, jak wpływa ona na twoje myśli, uczucia i zachowania. Świadomość tego zaburzenia może pomóc ci rozpoznać niezdrowe myśli i wzorce myślowe.

Wypracowanie zdrowych strategii radzenia sobie. Naucz się zdrowych strategii radzenia sobie ze stresem i lękiem, takich jak relaksacja, techniki oddechowe, medytacja czy regularna aktywność fizyczna. To może pomóc w redukcji napięcia i poprawie samopoczucia emocjonalnego.

Unikaj sprawdzania i analizowania. Staraj się ograniczać sprawdzanie swojego wyglądu w lustrze, robić zdjęcia czy analizować swoje wady. Skoncentruj się na innych aspektach życia i znalezieniu zainteresowań, które nie są związane z wyglądem.

Ograniczanie negatywnego wpływu mediów społecznościowych. Unikaj porównywania się z idealizowanymi obrazami ludzi na mediach społecznościowych. Pamiętaj, że większość zdjęć jest retuszowana i wyświetlane są jedynie idealne ujęcia, które nie odzwierciedlają rzeczywistości.

Szukaj wsparcia społecznego. Skontaktuj się z bliskimi osobami, które mogą cię wspierać i zrozumieć. Dobrze jest mieć kogoś, z kim można rozmawiać o swoich obawach i uczuciach.

Ważne jest, aby być cierpliwym i łagodnym wobec siebie w procesie zdrowienia. Dysmorfofobia jest zaburzeniem, które wymaga czasu i pracy nad sobą. Jeśli cierpisz na dysmorfofobię, pamiętaj, że istnieje nadzieja na poprawę, a odpowiednie leczenie i wsparcie mogą pomóc Ci osiągnąć lepsze samopoczucie i akceptację swojego wyglądu.