Jak rozmawiać z szefem, który ma p ego? Tak często zmagamy się w pracy ze zwierzchnikami egocentrykami i narcyzami. W wielu firmach ten rys osobowości pomaga dostać się na szczyt firmowej hierarchii. Jak sobie radzić z ludźmi przekonanymi o swojej nieomylności i ważności? Podpowiada Sylwia Sitkowska, psycholożka i terapeutka.
Szef mojej klientki ma zwyczaj zwoływać zebrania na 17. Z reguły tuż przed spotkaniem dzwoni, że się spóźni „chwilę”, bo „ma spotkanie na mieście”. Wszyscy wiedzą, że chwila to najczęściej 40 minut, więc narada przeciągnie się do wieczora. Dyrektora nie obchodzi, że może „jego ludzie” mieli plany po pracy – on nie ma! Gdy któraś z pracownic komunikuje, że ma coś ważnego, słyszy: „Myślałem, że praca jest dla ciebie ważna...”. Inna szefowa nie daje pracownikom spokoju nawet w trakcie urlopu. Dzwoni co drugi dzień ze sprawami „wyższej wagi”. Zdarza się to również w weekendy. Natomiast jej w wolnym czasie nie można przeszkadzać pod żadnym pozorem, bo przecież – jest odpowiedzialna za tyle spraw, że musi kiedyś odetchnąć od pracy i obowiązków! Problem jest powszechny – zgodnie z badaniami psychologów co piąty przełożony wykazuje cechy osobowości psychopatycznej. Jedną z nich jest całkowita koncentracja na własnej osobie, ignorowanie potrzeb innych, szczególnie podwładnych i brak empatii. Każdy psychopata jest egoistą, ale na szczęście nie każdy egoista jest psychopatą i wielu spośród naszych trudnych przełożonych to tylko egocentrycy. Gorsza wiadomość, że jest ich więcej. Praca z egocentrykiem jest niemałym wyzwaniem. Ale można mu sprostać.
Jak rozpoznać biurowego tyrana z rozdętym ego? Często jest to osoba, która robi wspaniałe wrażenie podczas pierwszych spotkań. Opowiada o swoich sukcesach (potem wychodzi na jaw, że do wielu nie przyłożyła nawet ręki), snuje wspaniałe wizje, obiecuje. Z czasem okazuje się, że przoduje w przypisywaniu sobie cudzych triumfów oraz zwalaniu na innych odpowiedzialności za własne porażki. Nie ma też skrupułów, by zdobyć to, na czym jej zależy, kosztem innych. Tomas Chamorro-Pre-muzic, profesor psychologii biznesu w londyńskim Universi-ty College, uważa, że praca z szefem egoistą jest jednym z trudniejszych zawodowych doświadczeń, bo wymusza stan ciągłego napięcia. Zamiast skupiać się na zadaniach, fundujemy sobie biurowy surwiwal – głowę zaprzątają nam myśli typu: w jakim jest dziś humorze? Do czego się dziś przyczepi itp.? Co może pomóc przetrwać w takim układzie? Chamorro-Premuzic uważa, że najważniejsze to nauczyć się odcinać emocjonalnie od toksycznego szefa, znajdując coś, co korzystnie wpłynie na naszą samoocenę i da przyjemność. Powiedzieć sobie: praca pracą, ale życie jest też gdzie indziej. To może być hobby, studia podyplomowe. Każdy potrzebuje uznania, jednak szef egoista nigdy ci go nie da. Skończysz wielki projekt? On zrobi kwaśną minę, że użyłaś w wydruku nieładnej czcionki. Akceptacji i szacunku lepiej szukać gdzie indziej. Im bardziej będziesz zaangażowana w projekty poza pracą, tym mniej niszczący wpływ będą miały na ciebie zagrywki przełożonego narcyza. Jeśli nie możesz zmienić pracy, postaraj się ją traktować głównie jako sposób zarabiania pieniędzy, i tyle. Mniej będzie cię drażniło, że szef podpisuje się pod twoimi sukcesami, a obwinia o własne błędy, jeśli uznasz, że i za to ci płacą.
Istotna jest też kwestia postawienia granic w kontakcie z przełożonym egoistą. On nie rozumie, że wasze relacje są czysto zawodowe, więc powinny być regulowane prawem, czyli np. odbywać się w godzinach pracy, a nie wieczorem czy w weekend. Uważa, że o dowolnej porze dnia lub nocy może poinformować cię o swoim genialnym pomyśle lub podrzucić problem do rozwiązania. To jak rozmawiać wtedy z szefem egocentrykiem? Gdy to się znowu zdarzy, nie odbieraj telefonu. Masz prawo postanowić, że w weekendy nie załatwiasz spraw zawodowych. Jeśli nie pracujesz w szpitalu czy na stanowisku kontrolera ruchu lotniczego, nie powinno to stanowić problemu. A szef? Pewnie się obrazi. Będzie niemiły? Trudno. Trzeba będzie to przełknąć i... iść dalej. Za kilka tygodni zapomni i będzie nękał kogoś innego. Być może będziesz musiała się też zmierzyć z jego rozczarowaniem twoją osobą. Nie jest to wygórowana cena za spokój.
Istnieją też sposoby obłaskawienia egocentrycznego szefa. Przede wszystkim: nie wchodź w konfrontację z nim i w jawny sposób mu się nie przeciwstawiaj. Na ten typ przełożonych działa to jak płachta na byka – są przekonani, że mają rację, a jakikolwiek sprzeciw traktują jako osobistą urazę, krytykę i szybko wytaczają ciężkie działa. Lepiej uciec się do sposobu: znaleźć w wypowiedzi szefa coś, co można pochwalić, a potem powiedzieć swoje: „Wspaniale, że zwrócił pan uwagę na tę kwestię. Dlatego powinniśmy przedyskutować problem...”. Jak rozmawiać z szefem egocentrykiem? Mile połechtany egoista nie będzie wsłuchiwał się w resztę komunikatu. Szef narcyz natomiast uwielbia być w centrum zainteresowania, czuć się popularny. Lubi się orientować, co myślą o nim podwładni i ma wśród nich szpiegów. Uważaj na plotkowanie na jego temat! I jeszcze jedno! Przełożony z wielkim ego czuje się dobrze, gdy mówisz do niego z uśmiechem. Natomiast wyraz złości czy frustracji na twojej twarzy nastroją go negatywnie do ciebie i wszystkiego, co powiesz. Choć czasem rozsadzają cię trudne emocje, potraktuj uśmiech jako element służbowego stroju. Wiele uda ci się dzięki temu załatwić! Z egocentrykiem trudno pracować, ale... ma on też swoje zalety! Poradź sobie z jego wadami, a odkryjesz, że taki szef to wcale nie koniec świata. Warto wspomnieć, że ten typ szefa to... w niektórych kwestiach również dobry wzór do naśladowania. Ma charyzmę, pewność siebie, umie prezentować swoje (i cudze!) pomysły tak, by zachwyciły słuchaczy. Przyglądaj się, może któreś z jego zachowań da się włączyć do twojego repertuaru i na tym skorzystać? A gdy sama zostaniesz szefową... nie popełniaj jego błędów!
