Są nieskomplikowane i w większości bezinwazyjne, a jednak budzą strach. Z obawy przed diagnozą wiele Polek unika badań kontrolnych. Tymczasem właśnie testy przesiewowe ratują życie. Sprawdź, kiedy i na co powinnaś się zapisać.
Wiek i płeć mają znaczenie. Podobnie jak historia chorób w rodzinie. To na podstawie tych danych najlepiej jest ustalać, z pomocą lekarza pierwszego kontaktu, kalendarz badań profilaktycznych dobranych do swojej sytuacji zdrowotnej. Istnieją jednak podstawowe zasady, które powinna znać każda kobieta.
W dobie pandemii szczególnie ważne jest, żeby nie zaniedbywać swojego zdrowia. Koronawirus nie sprawił, że inne choroby przestały istnieć. Tymczasem wiele z nas rezygnuje z wizyt, nawet tych planowanych ze sporym wyprzedzeniem albo z obawy przed zakażeniem COVID-19, albo pod tym pretekstem. Lekarze alarmują, że z powodu zawieszenia czy rezygnacji z badań profilaktycznych wiosną, jesienią trafili do nich pacjenci w zaawansowanych stadiach choroby. Dlatego bez względu na okoliczności i z zachowaniem zasad bezpieczeństwa, zgłoś się na odpowiednie testy.
"Każda kobieta po 30 roku życia w ramach profilaktyki powinna raz w roku wykonywać cytologię, USG narządów miednicy mniejszej, USG piersi i - co miesiąc po zakończeniu krwawienia miesiączkowego - samobadanie piersi" - mówi lek. Katarzyna Czekaj z kobiecej przychodni Infemini Medi Home w Warszawie. "Zaleca się również robienie kontrolnych badań laboratoryjnych, do których należą morfologia, glukoza, lipidogram i badanie ogólne moczu. Polecam też skontrolować poziom hormonów tarczycy oraz witaminy D. Po 49 roku życia, poza powyższymi badaniami, każda kobieta powinna wykonać mammografię, a po 50 - kolonoskopię" - dodaje ekspertka.
Zwykle wystarczy zgłosić się na badania raz w roku. Najlepiej robić to w okolicy swoich urodzin - wtedy masz gwarancję, że nie zapomnisz, kiedy po raz ostatni konsultowałaś się z lekarzem. Taki "przegląd" to prezent, który może przedłużyć ci życie! W uzasadnionych przypadkach testy należy wykonywać częściej, np. kiedy wyniki USG nie są jednoznaczne, specjalista może zalecić powtórzenie diagnostyki po kilku miesiącach. "Istnieją też pewne niepokojące objawy sugerujące konieczność przyspieszenia konsultacji lekarskiej" - podkreśla lek. Katarzyna Czekaj. "Najczęściej to nieprawidłowe krwawienia z dróg rodnych - kontaktowe (np. po stosunku), pomenopauzalne, międzymiesiączkowe. Bóle w podbrzuszu wymagają zwykle przyspieszonej diagnostyki ultrasonograficznej w kierunku chorób w miednicy mniejszej. Jeśli pojawi się wyciek z brodawek sutkowych, zmiana wyglądu otoczki brodawki lub wyczuwalny guzek piersi w badaniu palpacyjnym, należy pilnie przyspieszyć diagnostykę obrazową w kierunku chorób piersi. W przypadku wystąpienia bólu brzucha należy wykonać USG jamy brzusznej, do rozważenia są także gastroskopia i/lub kolonoskopia oraz badania laboratoryjne – morfologia, enzymy wątrobowe i trzustkowe."
W przypadku istnienia wywiadu rodzinnego obciążonego występowaniem chorób nowotworowych (np. rak piersi, rak jajnika, rak jelita grubego) obowiązują szczegółowe programy profilaktyczne w zależności m.in. od lokalizacji i typu nowotworu, stopnia pokrewieństwa, mutacji genetycznych. Tego typu plan badań profilaktycznych indywidualnie opracuje lekarz prowadzący po zebraniu szczegółowego wywiadu. Może on również zaproponować badania genetyczne w kierunku dziedzicznych mutacji genowych - mówi lek. Katarzyna Czekaj.
Przy okazji wizyty kontrolnej, na której prosisz o skierowania, porozmawiaj z lekarzem o swoim bieżącym samopoczuciu. Nie wstydź się, że skarżysz się na błahostki - to specjalista oceni, czy jest powód do niepokoju. "Jeśli czujemy osłabienie, warto skonsultować się z lekarzem, bez względu na czas, jaki upłynął od poprzedniej kontroli i wykonać badania" - uważa Katarzyna Czekaj. "Zdarza się, że kobiety doświadczające mniej uciążliwych dolegliwości z różnych powodów nie zgłaszają się do ginekologa. Tymczasem np. plamienia lub niewielkie krwawienia z dróg rodnych mogą być symptomem poważnych chorób i wymagać pogłębienia diagnostyki." Ekspertka przestrzega też przed bagatelizowaniem nieprawidłowego wyniku przesiewowego badania cytologicznego i zaleca zawsze analizować go wspólnie z lekarzem prowadzącym.
Pamiętaj, że już lekki dyskomfort powinien budzić czujność, o ile pewne symptomy powtarzają się lub kiedy trudno określić źródło złego samopoczucia. "Zwiększenie obwodu brzucha w połączeniu z niespecyficznymi objawami (np. odbijania, zgaga, bóle) mogą być wczesnymi oznakami chorób jajnika i wymagają skonsultowania ich z ginekologiem. Czasem dopiero ból zmusza nas do spotkania się z lekarzem, a wtedy często choroba jest już bardziej zaawansowana" - ostrzega ginekolożka.
Często pojawiające się afty w jamie ustnej, krwawienia z dziąseł czy przewlekłe zmęczenie mogą być objawem tlącej się choroby. W każdym z tych przypadku warto skonsultować się z lekarzem i przeprowadzić badania kontrolne.
Pamiętasz wierszyk Jachowicza pod tym tytułem? Zosia nie zaszyła dziurki, kiedy ta była mała i popsuła się cała sukienka... Badania profilaktyczne mają właśnie wykryć "dziurkę, póki mała", dać szansę podjęcia leczenia, zanim będzie za późno. Tu stawka jest wysoka: chodzi o nasze życie. Skończ więc z wymówkami, strachem przed diagnozą i czekaniem na poważne symptomy. "Badania przesiewowe powinnyśmy wykonywać regularnie i bez względu na istniejące dolegliwości, gdyż z założenia służą one do wykrywania choroby w stadium bezobjawowym. Ich niewątpliwą zaletą jest diagnoza na wczesnym etapie, co gwarantuje pełne wyleczenie i dalsze życie w zdrowiu. W przypadku nie poddania się tym badaniom zabieramy sobie szansę na wczesne rozpoznanie i narażamy na bardziej obciążające leczenie. Dajmy innym dobry przykład - róbmy badania przesiewowe" - konkluduje Katarzyna Czekaj.
Katarzyna Czekaj, lekarz specjalista w dziedzinie ginekologii i położnictwa z Infemini Medi Home w Warszawie. Ta nowoczesna przychodnia oferuje opiekę ekspertów z zakresu położnictwa, ginekologii, ginekologii onkologicznej, radiologii, endokrynologii, dietetyki, fizjoterapii, psychologii oraz seksuologii.
