Echoizm sprawia, że rezygnujemy z własnych potrzeb i chcemy bezpiecznie ukryć się w cieniu. Echoistki to najczęściej kobiety, pozostające w cieniu narcyzów. Na szczęście są sposoby, żeby wyjść z ukrycia.
Echoizm: co to takiego?
Opisując termin "echoizm" nie sposób odnieść się do mitologii greckiej i nimfy Echo, która zakochała się w Narcyzie. Pozbawiona przez boginię Herę głosu, na próżno próbowała zdobyć miłość młodzieńca niezwykłej urody. Zrozpaczona nimfa resztę swojego życia spędziła w osamotnionych wąwozach, powoli ginąc z miłości. Pozostał z niej tylko sam powtarzający cudze słowa głos.
Nic dziwnego, że Echo znalazła swoje miejsce w psychologii. Termin echoizm spopularyzował Craig Malkin, psycholog kliniczny i wykładowca na Harvard Medical School w książce „Rethinking Narcissism”. Wyjaśnia on bowiem, że echoizm to strach przed wyróżnianiem się i byciem zauważonym, a także strach przed byciem oskarżonym o narcyzm. Echoiści są całkowitym przeciwieństwem narcyzów. Nie chcą być odbierani jako osoba zapatrzona i skoncentrowana na sobie.
– Mit o Narcyzie i Echo bardzo dużo mówi o relacjach dwojga ludzi. Kiedy myślałem o tym, jak Echo reagowała na potrzeby i uczucia ukochanego, przeżyłem tzw. moment „aha!”. Zdałem sobie sprawę, że ludzie, którzy utrzymują bliskie relacje z osobami narcystycznymi, w pewnym momencie rezygnują ze swoich potrzeb na rzecz i dla „dobra” związku, koncentrują się tym, jak czuje się druga strona - tłumaczy psycholog. Jego obserwacje poparte są własnymi przeżyciami. Malkin jako młody chłopiec miał podobną relację z narcystyczną matką. Chcąc nawiązać z nią nić porozumienia, musiał nauczyć się całkowitej rezygnacji z siebie i swoich potrzeb. To idealny przykład postawy echoistycznej.
Kim jest echoista?
Echoista to osoba, która rezygnuje z własnych potrzeb. Świadomie odmawia realizowania własnych marzeń, nie chce być zauważonym i odstawać od innych. To osoby bardzo wrażliwe i empatyczne.
Większość ludzi, którzy zmagają się z echoizmem, nienawidzi własnych potrzeb. Nie czuje się z nimi dobrze, ponieważ z ich dotychczasowych doświadczeń wynika, że gdy za bardzo skupili na sobie uwagę, tracili kontakt z ludźmi, na których im zależało - pisze w swojej książce Craig Malkin.
Postawę echoistyczną psychologowie najczęściej obserwują u kobiet, podobnie jak narcystyczną przypisują mężczyznom. Co zatem wyróżnia echoistę?
- stawia się w sytuacji podrzędnej,
- marginalizuje swoje potrzeby,
- zaniedbuje siebie kosztem niesienia pomocy innym,
- poświęca swoje marzenia i plany,
- jest na każde zawołanie,
- troszczy się o innych,
- koncentruje się na partnerze, najczęściej narcyzie,
- spełnia oczekiwania innych, tylko nie swoje,
- odczuwa lęk przed byciem posądzonym o narcyzm,
- nie potrafi prosić o pomoc,
- ma problemy z asertywnością,
- nie potrafi bronić własnego zdania.
Skąd bierze się w nas echoizm?
Echoizm może wynikać z różnych czynników, takich jak wychowanie czy doświadczenia życiowe. Osoby wychowane w rodzinie, w której jedno z rodziców miało cechy narcystyczne, jak w przypadku matki Malkina, mogą wykształcić w sobie echoizm jako mechanizm obronny lub sposób na otrzymanie akceptacji i miłości.
Większość ludzi, którzy zmagają się z echoizmem, nienawidzi własnych potrzeb. Nie czuje się z nimi dobrze, ponieważ z ich dotychczasowych doświadczeń wynika, że gdy za bardzo skupili na sobie uwagę, tracili kontakt z ludźmi, na których im zależało - podkreśla Malkin.
Innym czynnikiem będącym źródłem wykształcenia w sobie postawy echoistycznej są doświadczenia, kiedy rodzice wmawiali nam, że zawsze trzeba pomagać innym i nie można siebie stawiać na pierwszym miejscu. Te powtarzane schematy tak bardzo się w nas zakorzeniły, że wchodząc w dorosłe życie, kiedy czasami trzeba było zawalczyć o siebie, stawaliśmy się bezbronni i dalej brnęliśmy w spiralę, z której trudno już nam się wykręcić.
Związek echoisty i narcyza
Nie od dziś wiadomo, że przeciwieństwa się przyciągają. Tak jest też w przypadku echoisty i narcyza. Dla tego ostatniego, echoista to "najlepszy partner". Ale czy na pewno?
Narcyz swoją osobą zagarnia całą uwagę i angażuje wszystkich dookoła, zaś echoista rezygnuje z własnych potrzeb i może bezpiecznie schronić się w cieniu partnera. Takie połączenie niestety niesie niebezpieczeństwo. Uległy echoista bezgranicznie poświęcając się, czuje się mniej wartościowy. Spirala się nakręca, bowiem dominujący i skoncentrowany na sobie narcyz nie dostrzeże oddania echoisty. To bardzo nierówna relacja. Czy ma szansę na przetrwanie, tak, żeby obie strony znały swoje granice i nie stworzyła się z tego toksyczna relacja?
Nie ulega wątpliwości, że echoista i narcyz to dwa skrajne przypadki. Związek tych dwojga ma jednak szansę na przetrwanie w taki sposób, żeby żadna ze stron nie czuła się pokrzywdzona i żeby nie tylko jedna strona dawała, a druga brała.
Czy związek echoisty i narcyza jest możliwy?
Relacja dwojga ludzi to nieustanna praca. Jeśli zależy nam na stworzeniu trwałego i partnerskiego związku, to każda ze stron musi dać coś od siebie. Czy w przypadku narcyza i echoisty możliwy jest związek na lata? Oczywiście, ale każde z nich musi nad sobą popracować. Oto kilka wskazówek, jak wykonać krok naprzód:
- Doceń siebie. Pamiętaj, że jesteś wyjątkowa. Masz swoje zalety, umiejętności, mądrość. Musisz zdać sobie z tego sprawę. Nie pozwól, żeby tłumić w sobie te wszystkie uczucia i sprawić, żeby twoje wewnętrzne lęki je przygniotły.
- Wyjdź z cienia. Najwyższa pora przestać chować się po kątach i stawiać innych na pierwszym miejscu. Gdzie w tym wszystkim jesteś TY? Poświęcając się przez całe życie, w końcu dojdziesz do ściany. Zastanów się, czy będziesz chciała walić głową w mur, czy wolisz zawrócić i coś zmienić.
- Stawiaj granice. Musisz zdać sobie sprawę, że stawianie granic i umiejętność asertywności, to nic złego. Nie zastanawiaj się, że kogoś urazisz, jeśli nie spełnisz jego prośby po raz kolejny. Lepiej spójrz na to w ten sposób, że robisz to dla siebie, żeby w przyszłości poczuć się lepiej.
- Zawalcz o siebie. Nie poddawaj się, nawet jeśli na początku drogi czujesz, że nic z tego nie będzie i zmiana jest niemożliwa. Daj sobie szansę i przede wszystkim czas. Pamiętaj, że to wszystko robisz dla samej siebie.
- Ucz się od narcyza. Chociaż może wydawać ci się to niedorzeczne, to jeśli dłużej się nad tym zastanowić, będzie to dla ciebie ważna lekcja. Kto lepiej, niż narcyz nauczy cię skupiania się na swoich potrzebach i stawiania na pierwszym miejscu?
Echoizm: jak uzyskać pomoc?
Chociaż echoizm nie jest terminem medycznym, to na dobre wpisał się w terminologię związaną z psychologią i psychoterapią. Jak można pomóc osobie z cechami echoistycznymi? Jednym ze skutecznych rozwiązań jest terapia, która może pomóc w zrozumieniu i zmianie wzorców echoistycznych.
Pete Walker w książce "From Surviving to Thriving", w której opisał między innymi swoją drogę do wyjścia z traumy z dzieciństwa, proponuje kilka sposobów radzenia sobie z echoizmem. Wśród nich są techniki relaksacyjne, praca nad asertywnością i budowaniem poczucia własnej wartości.
