Uczona prorokująca nadejście nowej epoki. Bezdomny lump. Robotnica w czerwonym kasku. Pijana punkówa z petem w ustach... Każda z tych postaci to Cate Blanchett, która w filmie Juliana Rosefeldta "Manifesto" odegrała 13 różnych ról. Dowiodła, że może zagrać wszystko. Oprócz wybitnego talentu aktorskiego w radykalnych metamorfozach pomaga jej genialny słuch do języków obcych i slangów oraz trzyoktawowy głos – Cate Blanchett może swobodnie mówić barytonem i falsetem! Niewiele brakowało, a jedna z jaśniejszych dziś gwiazd Hollywood zostałaby panią kustosz w australijskim muzeum.
Dzieciństwo Cate Blanchett na przedmieściach Melbourne
Ivanhoe, przedmieścia Melbourne. Lata 70. XX wieku. W filharmonii trwa przedstawienie dla dzieciaków z podstawówki. Szaleją z zachwytu, gdy aktor zalicza wpadkę i odpadają mu wąsy. Tylko jedna dziewczynka się nie śmieje: Catherine Élise Blanchett. Chce pomóc aktorowi przykleić wąsy, ratować zaczarowany świat spektaklu. Tak opisuje po latach pierwsze zetknięcie ze sceną. Ma dobre dzieciństwo. Rodzice nie są zamożni, ale w domu panuje serdeczna atmosfera. Rodzina Blanchettów z trójką dzieci żyje jak wielu Australijczyków. Matka June Blanchett uczy w szkole, ojciec Robert Blanchett prowadzi mały biznes.
Cate jest niestandardowym dzieckiem: tańczy na ulicach albo dyryguje orkiestrą rówieśników, których namówiła na walenie w beczki po oliwie. Psoci i niczym się nie przejmuje. Ojciec mówi o niej z czułością "niewiarygodnie uparta". Wciąż prosi rodziców, by opowiadali jej romantyczną historię o tym, jak się poznali: statek, na którym ojciec Cate Robert Blanchett płynął na Antarktydę, musiał z powodu awarii zawinąć do portu w Melbourne. Przymusowy postój. Amerykański oficer marynarki zszedł na ląd do jazzowego klubu, w którym spotkał Australijkę June. Zakochał się. Trzy lata pisał do niej listy, po czym rzucił morze i ojczyznę, przeprowadził się do Australii i zajął handlem nieruchomościami. Pobrali się. Sielankę przerwała jego przedwczesna śmierć. Dziesięcioletniej Cate zawalił się świat. Musiała szybko dorosnąć.
Młodzieńczy kryzys, kariera modelki i pierwsza rola przyszłej gwiazdy
Po pogrzebie ojca mówi matce: "Pomogę ci, będę zarabiać jako opiekunka albo sprzedawczyni w warzywniaku". Jest za młoda, by spełnić obietnicę, ale i zbyt uparta, by jej nie dotrzymać. Dodaje sobie lat i łapie dorywcze prace na czarno za parę dolarów. Przechodzi młodzieńczy kryzys: goli głowę, słucha psychodelicznej muzyki, nosi czarne stroje w stylu punk. Ale jej wyjątkowa uroda i tak rzuca się w oczy. Ktoś z agencji modelek dostrzega ją, zaprasza na próbne zdjęcia. W liceum Cate dorabia już na wybiegu, ale myśli o archeologii. Może praca w muzeum to jakiś pomysł? Z dnia na dzień kupuje bilet do Kairu, choć już nie starcza jej na hotel. Nocuje w schroniskach dla bezdomnych i klasztorach. W Kairze pomaga przypadek.
Włócząc się po mieście, wpada na brytyjską ekipę kręcącą marny film o bokserach. Szukają dziewczyny, która w epizodzie zagra czirliderkę. Cate Blanchett robi to za kilka funtów. To jej pierwszy kontakt z kamerą. Po powrocie do Australii zapisuje się na ekonomię, ale na uczelni ciekawią ją tylko zajęcia w kółku teatralnym, więc zmienia studia na Narodowy Instytut Teatralny w Sydney. Dostaje pierwszy angaż w reklamie ciastek. Za honorarium kupuje garnitur Armaniego. Nie myśli o tym, że to kreacja nie na jej kieszeń. Znów jest dziewczyną, która robi to, na co ma ochotę. A budzi się w niej apetyt, by błyszczeć i olśniewać.
Mąż Cate Blanchett - Andrew Upton. Mężczyzna na całe życie
Obok Blanchettów mieszkało małżeństwo: żona codziennie czekała na męża pod fabryką. Wracali pod rękę do domu, ona z bukiecikiem kwiatów. Cate wyznała matce, że zazdrości sąsiadce. June wtajemniczyła ją w sytuację: "Nie warto! To miłość na pokaz. Wszyscy wiedzą, że on ją bije i zdradza. Pamiętaj, Cate, nie warto mieć faceta za wszelką cenę!".
Słowa matki ustawią jej podejście do mężczyzn: "Chcę partnera, kochanka, przyjaciela – mówi w wywiadach, gdy jeszcze jest singielką. – Mężczyzny na całe życie, przy którym będę się czuła bezpiecznie i swobodnie". Poprzeczkę zawiesza wysoko.
Kolacja u znajomych, środowisko aktorskie. Andrew Upton, scenarzysta i dramaturg, to nowa osoba w towarzystwie. Sprawia wrażenie zarozumiałego, ale Cate po ich długiej pierwszej rozmowie czuje, że z tym człowiekiem łączy ją coś szczególnego. Poczucie humoru i wrażliwość, dzięki której nie muszą sobie wiele tłumaczyć, bo myślą podobnie. Ona zaprasza go na kolację. Gotuje fatalnie. Jej dziwnie przyprawiony pstrąg to porażka. Andrew Upton nie daje rady go przełknąć i wcale tego nie kryje. Śmieją się razem z kulinarnej wpadki, która nie przeszkadza mu... oświadczyć się Cate przy deserze: "Nie szukam kucharki, tylko kobiety z osobowością" – mówi.
Cate Blanchett zgadza się na małżeństwo od razu: 'Po prostu wiedziałam, że to ten. Jestem jednocześnie analityczna i szalona' – komentuje matrymonialną decyzję po latach. Małżonkowie nie mają zdjęć ze ślubu – nie było ich wtedy stać na fotografa.
Cate grywa epizody. Na szczęście niedługo po ślubie dostaje propozycję roli królowej Elżbiety I w kostiumowym filmie Shekhara Kapura "Elizabeth". Wyzwanie jest niemałe. Musi zgolić brwi, postarzyć się, bo ma 29 lat, a gra 52-latkę. No i nie jest Brytyjką, co ją stresuje. Wyjeżdża na trzy miesiące na plan zdjęciowy. Sama.
Dzieci Cate Blanchett - jak się nazywają jej synowie i córka?
Gdy kilka lat później zostanie matką trzech synów (Dashiela, Romana i Ignatusa), zdecyduje, że na plany filmowe będzie jeździć z rodziną. Gdy producent nie godzi się na ich obecność podczas zdjęć, nie przyjmuje propozycji. Irytowało ją powracające wciąż w wywiadach pytanie: "Jak aktorka pani formatu radzi sobie z wychowywaniem trojga dzieci?". Tłumaczyła: "Dzieci nigdy nie przychodzą w porę. Trzeba dawać z siebie wszystko i po prostu to ogarnąć!". Później już zbywała dziennikarzy krótkim: "Czy zadajecie to pytanie też mężczyznom?". W 2015 roku wraz z mężem podejmują decyzję o adoptowaniu dziecka. Tak do rodziny gwiazdy trafia sześciotygodniowa Edith. Blanchett jest w najlepszym momencie swojej kariery.
Cate Blanchett - zdobywczyni Oscara i jej życie w Australii
Po roli królowej Elżbiety Cate z dnia na dzień staje się sławna. Zdobywa Złoty Glob i nagrodę BAFTA, jest o włos od Oscara. Nagle może dyktować warunki, sypią się propozycje. Różnorodne: gra Galadrielę we "Władcy pierścieni" i Katharine Hepburn w "Aviatorze". Ta kreacja przynosi jej Oscara za rolę drugoplanową. Wciela się też w wyniszczonego prochami Boba Dylana w "I’m Not There. Gdzie indziej jestem". Przyznaje, że gdy usłyszała o tym, by grać Dylana, poczuła lęk, że to zadanie ją przerośnie.
Ale role, które mnie przerastają, lubię najbardziej. Uczucie przestrachu, z którego rodzi się mobilizacja, a później smak wygranej, jest więcej warte niż wszystkie Oscary” – wyznała po premierze.
I znów zatriumfowała. Nominowano ją do Oscara i Złotego Globu w niecodziennej kategorii: „dla kobiety grającej rolę męską”. Od tej pory ma opinię najbardziej wszechstronnej aktorki świata. Ale też nieprzewidywalnej. Po kolejnej głośnej kreacji w "Ciekawym przypadku Benjamina Buttona", gdzie grała z Bradem Pittem, zrobiła coś, co nie mieściło się w głowie nikomu ze świata filmu: przyjęła posadę dyrektora kreatywnego w teatrze w Sydney, który prowadził jej mąż. Podpisała czteroletni kontrakt! W Hollywood mówiono, że to koniec jej kariery: "Po takiej przerwie nie będziesz miała do czego wracać". Odpowiadała, że życie też się liczy. Nie chciała, by jej składało się tylko z wyjazdów na kolejne plany. Chciała grać przed publicznością Czechowa i Dostojewskiego, spróbować reżyserii. Normalnie pożyć. I miała odwagę wziąć to sobie od życia.
Cate i Andrew angażują się w działalność ekologiczną. Wspólną pracę w teatrze zaczęli od wymiany oświetlenia na energooszczędne. Ich dom jako jeden z pierwszych w Sydney miał panele słoneczne i zbiorniki na deszczówkę. Ona deklaruje, że nie tkwi godzinami pod prysznicem, "bo nikt nie musi myć włosów codziennie". Gwiazdy z jej pozycją epatowały raczej opowieściami o kąpielach w szampanie niż historiami o segregowaniu śmieci. Cate podkreślała: "Moje codzienne życie nie ma nic wspólnego z filmową bajką. Dbam o to, by było tak zwyczajne, jak to możliwe".
Cztery lata w Australii minęły jej na pracy w teatrze, zajmowaniu się dziećmi i "innych cudownych zwykłych chwilach" – jak wspomina ten czas.
Oboje z Andrew lubimy proste życie w Sydney. Tu dzieci mają szkołę. Tu mieszka moja siostra, scenografka teatralna, i brat programista. Australia ma tę zaletę, że gdy dzwoni agent z propozycją scenariusza, na który nie mam ochoty, mogę powiedzieć, że właśnie kangur przebiega przez mój ogród, i skończyć konwersację, przyznaje Cate Blanchett.
Są jednak telefony, których nie lekceważyła. Tak było, gdy zadzwonił Woody Allen. "Zanim powiedział, o co chodzi, wiedziałam, że się zgadzam", śmiała się z okoliczności, w których przyjęła angaż do "Blue Jasmine" u boku Aleca Baldwina. Szczerość Blanchett bywa bezkompromisowa, więc po premierze filmu świat dowiedział się od niej, że "Niestety, praca z Woodym Allenem nie należy do przyjemności". Wyznała, że nowojorski reżyser wrzeszczał na nią, twierdząc, że gra okropnie. Albo złośliwie sugerował, że coś nie tak z jej intelektem, bo błędnie rozumie jego sugestie. Mimo zgrzytów współpraca opłaciła się obojgu. "Blue Jasmine" był jednym z nielicznych późnych filmów Allena, po których pisano, że reżyser "wrócił do formy". A Cate za swoją rolę dostała drugiego Oscara. Od tamtego dnia zalicza się już do najlepiej opłacanych aktorek Hollywood.
Wielcy reżyserzy walczą o jej udział w ich filmach, a gdy ona nie może jechać na plan zdjęciowy, plan przyjeżdża do niej. Tak było podczas produkcji "Niewygodnej prawdy" Jamesa Vanderbilta z Robertem Redfordem. Sprawy rodzinne nie pozwalały jej na wyjazd w czasie, gdy planowano zdjęcia, więc… specjalnie dla niej przeniesiono całą produkcję do Australii! Od lat Blanchett jest też twarzą perfum Armaniego i gościem honorowym na jego pokazach mody. W ojczyźnie otrzymała Medal Stulecia za zasługi dla australijskiego społeczeństwa. A lokalna poczta wypuściła znaczki z jej wizerunkiem.
Cate Blanchett - gwiazda zaangażowana społecznie
Cate Blanchett nie byłaby sobą, gdyby nie zaskoczyła wszystkich kolejną rewolucją. W roku 2016 wraz z mężem Andrew Uptonem sprzedali rezydencję Bulwarra w Sydney i kupili w Anglii wiejską posiadłość z końca XIX wieku. Aktorka nie przejęła się tym, że jej dom w stylu wiktoriańskim otaczała zła sława. Opuszczony od lat budynek był siedzibą narkomanów i bezdomnych. Według niektórych był też nawiedzony. Ona po prostu go wyremontowała, tworząc jedną z piękniejszych angielskich rezydencji. Sama pielęgnuje rośliny w ogrodzie, ma galerię sztuki. Może tu odciąć się od świata i smażyć jajecznicę dla synów, co ją relaksuje. Ostatnio angażuje się nie tylko w pracę filmową, ale też w sprawy społeczne.
Na festiwalu w Cannes w 2018 roku wzięła udział w głośnej akcji: po czerwonym dywanie słynnego canneńskiego Palais des Festivals et des Congrès przeszły wspólnie 82 kobiety związane ze światem filmu. Blanchett w swojej mowie wyjaśniła znaczenie tego gestu:
Jest nas tu dziś 82, bo przez 70 lat trwania festiwalu tylko tyle reżyserek pokazało tu swoje filmy. Mężczyźni zaprezentowali ich w tym czasie dwa tysiące! Złote Palmy dostały tylko dwie kobiety. Tę tamę należy przerwać!, przyznała Cate Blanchett.
Inny gest Cate również przykuł uwagę dziennikarzy: wystąpiła w sukni, którą nosiła już w roku 2014. Zamanifestowała w ten sposób dystans do konsumpcjonizmu – dotąd gwiazdy filmowe za punkt honoru uznawały pokazanie się na festiwalach w nowych, niepowtarzalnych kreacjach.
Blanchett w jeszcze jednej sprawie wygłasza jasną deklarację: ma 52 lata i podkreśla w wywiadach, że nie zamierza poddawać się operacjom plastycznym:
Andrew rozwiódłby się ze mną, gdybym to zrobiła – żartuje. – Zmarszczki to historia życia kobiety! Ja mojej nie chcę zafałszowywać. Moje ciało się zmienia, także z powodu trzech ciąż. I podoba mi się ta ewolucja!
Ta strategia działa na jej korzyść. Dostaje coraz ciekawsze role. Ostatnio wzbudziła zachwyty brawurową kreacją zblazowanej dziennikarki w przeboju Netflixa "Nie patrz w górę", gdzie zagrała z Leonardem DiCaprio i Meryl Streep. Jednak dziś aktorstwo to dla niej za mało.
Założyła z mężem firmę producencką Dirty Films, która współpracowała z Netflixem przy serialu "Bezpaństwowcy" i z HBO przy głośnym feministycznym serialu "Mrs. America". Blanchett ma ten przywilej, że może zlecać produkcję filmów o tym, co wydaje się jej ważne: ekologia, prawa kobiet, bardziej etyczny świat. To samo dotyczy ról, które wybiera. Gdy zapytano ją, z którą z granych przez siebie bohaterek utożsamia się dziś najbardziej, odpowiedziała:
Do mnie pasuje zdanie z filmu Elizabeth. Złoty wiek: «Gdy zrywa się burza, niektórzy milkną z przerażenia. Inni uciekają. A jeszcze inni rozkładają skrzydła jak orły i wznoszą się na wietrze». Ja w trudnych sytuacjach zawsze rozkładam skrzydła, przyznała gwiazda.
