Hashimoto (nazwa pochodzi od nazwiska japońskiego naukowca, który opisał ją jako pierwszy) to autoimmunologiczne zapalenie tarczycy, w którym układ odpornościowy atakuje komórki tarczycy mylnie biorąc je za wrogów, takich jak wirusy. Nieznana jest przyczyna Hashimoto, ale na chorobę mają duży wpływ czynniki środowiskowe takie jak przewlekły stres, nieodpowiednia dieta czy problemy z układem odpornościowym.
Jakie objawy daje choroba Hashimoto?
Hashimoto charakteryzuje się szeregiem objawów takich jak senność, ciągłe zmęczenie, częste uczucie zimna, problemy z koncentracją, obrzęki (zwłaszcza stawów) czy suchość włosów i szorstkość skóry. Część kobiet skarży się również na depresję, kłopoty z oddychaniem czy zaburzenia snu.
Z uwagi na te niecharakterystyczne objawy, aby stwierdzić chorobę Hashimoto konieczne jest wykonanie badania hormonów tarczycy TSH, T3 i T4 oraz usg tarczycy. Choroby Hashimoto nie można wyleczyć, natomiast w przypadku towarzyszącej jej niedoczynności tarczycy podaje się brakujące hormony tarczycy – lewotyroksynę. Natomiast w przypadku Hashimoto duży wpływ na samopoczucie i rozwój choroby ma styl życia, a zwłaszcza dieta.
Styl życia w chorobie Hashimoto
W przypadku choroby Hashimoto bardzo duże znaczenie na samopoczucie mają codzienne nawyki i nałogi. Jedną z najważniejszy rzeczy jest niepalenie papierosów. Jak wiadomo palenie papierosów jest szkodliwe, ale w przypadku Hashimoto szczególnie szkodzi, ponieważ dym papierosowy zawiera kadm, który wpływa na pracę hormonów i blokuje wychwytywanie jodu.
Kolejną istotną rzeczą jest właściwa ilość snu. Odpowiednia ilość snu ok. 7-8 godzin pomaga regulować pracę tarczycy i pozwala układowi hormonalnemu na restart. Co ważne, sen sprzyja również relaksowi, zaś stres jest jednym z największych sprzymierzeńców tej choroby. Stres m.in. powoduje blokowanie wydzielania TSH.
W chorobie Hashimoto samopoczucie i ogólna kondycja organizmu może się zmieniać, bo wrażliwa tarczyca jest podatna na takie czynniki jak nadmiar stresów, infekcja czy zbyt duży wysiłek. Wtedy mogą nasilić się pewne dolegliwości, np. problemy trawienne, zaburzenia snu, osłabienie koncentracji czy nerwowość. Wówczas w zależności od tego co, nam dolega, sięgamy po zalecane produkty, np. gdy trzeba wesprzeć witalność i emocje, jemy więcej produktów bogatych w magnez i żelazo, a jeśli akurat doskwierają nam obrzęki, sięgamy po produkty i zioła moczopędne - mówi Joanna Zielewska, autorka świeżo wydanej książki „180 dań do pudełka. Hashimoto”.
Jakie są najważniejsze elementy diety przy Hashimoto?
Jedną z podstaw diety przy Hashimoto jest właściwe nawodnienie, ponieważ choroba i niedoczynność tarczycy powodują problemy z zarządzaniem gospodarką wodną.
Organizm łatwiej gromadzi płyny, zmniejsza się też wchłanianie jonów sodu w kanalikach nerkowych, co jest przyczyną obrzęków. Dlatego dyscyplina w nawadnianiu jest priorytetem, a ewentualne toksyny – skutecznie wypłukiwane – mówi Joanna Zielewska.
Do picia poleca wodę mineralną o niskiej zawartości sodu (od 5 do 20 mg/l), ale o wyższej zawartości cennych dla tego narządu pierwiastków, czyli jodu, selenu, magnezu i cynku.
Układając jadłospis przy chorobach tarczycy warto pamiętać o zapewnieniu sobie właściwych mikroelementów. Przygotowując posiłki pamiętajmy, że Hashimoto może sprzyjać́ niedoborom ważnych składników.
Niedobory zaburzają̨ pracę tarczycy. Aby przywrócić jej balans zwracamy uwagę, by w diecie nie zabrakło m.in. kwasów omega-3, znajdujących się̨ np. w rybach, oleju lnianym i rzepakowym. Tłuszcze te mogą stymulować́ wytwarzanie hormonów tarczycy. Z kolei kwasy tłuszczowe nasycone, obecne w tłustych mięsach i tłustym nabiale, mogą hamować ten proces – wymienia Joanna Zielewska.
Niezbędny do właściwej pracy tarczycy jest również jod. Jego brak powoduje m.in. często towarzyszącą Hashimoto niedoczynność tarczycy. Świetnym źródłem jodu są ryby morskie oraz stosowana z umiarem sól jodowana, natomiast nadmiar jodu w diecie może inicjować wystąpienie choroby Hashimoto lub zaostrzać́ przebieg choroby już istniejącej.
- Dbamy też o produkty bogate w selen. Jego niedobór uważa się za jeden z czynników wystąpienia hashimoto i nasilania się objawów. Dieta bogata w selen łagodzi procesy zapalne w tarczycy, choć oczywiście nie leczy choroby. Deficyt selenu częściej mają palacze, zatem jeśli palimy, czas zerwać z nałogiem – dodaje Zielewska.
Gdzie szukać selenu? Jest w orzechach włoskich, pestkach dyni, siemieniu lnianym, zarodkach pszennych i jajkach.
Równie ważne są produkty bogate w cynk, którego dostarczają głównie nieprzetworzone produkty zbożowe oraz rozmaite nasiona, a także witamina B12 - osoby z hashimoto mają często niedobór witaminy B12, bo jej nie właściwie nie przyswajają, zaś weganie muszą ją suplementować. Dobrze również sprawdzić poziom witaminy D, bo w tarczycy znajdują się receptory witaminy D, stąd jej rola w funkcjonowaniu tego narządu jest bezdyskusyjna, zaś jej właściwy poziom ogrywa dużą rolę w chorobach autoimmunologicznych.
- Poza tym dieta musi być urozmaicona, jedzenie świeże, najlepiej domowe, bo wtedy mamy większą kontrolę nad tym, co trafia do żołądka. Nie wprowadzamy gwałtownych zmian i nie zaczynamy objadać się czymś tylko dlatego, że jest superzdrowe. Dbamy o regularność. To klucz do sukcesu, wówczas drobne odstępstwa tarczyca nam daruje – podkreśla Joanna Zielewska.
Czego unikać w przypadku diety przy chorobie Hashimoto?
Jak podkreśla Joanna Zielewska, nie stosujemy na własną rękę diet eliminacyjnych, oczyszczających ani głodówek. Warto również zwrócić uwagę na zioła, które spożywamy, ponieważ mogą źle wpływać na leki na niedoczynność tarczycy.
Unikamy melisy (świetnie zastąpi ją kozłek lekarski), rozmarynu, szałwii czy serdecznika. Oczywiście jedna herbatka tarczycy nie zaszkodzi, chodzi o to, by nie pić ich systematycznie – podpowiada autorka.
Hashimoto powoduje często problemy związane z jelitami, zaś w jelitach dochodzi do ważnego procesu przekształcaniu nieaktywnej formy hormonu T4 do aktywnej T3.
- W zależności od problemów stosujemy dietę antyzaparciową lub przeciwbiegunkową. W pierwszym przypadku odstawiamy produkty z białej mąki, częściej wybieramy grube kasze oraz nasiona roślin strączkowych. Codziennie sięgamy po fermentowane przetwory mleczne. Wprowadzamy do diety buraki bardzo krótko gotowane lub opiekane, oraz sok z buraków - podpowiada Zielewska.
Jak dodaje, przy biegunkach unikamy produktów ciężkostrawnych i zawierających duże ilości błonnika: surowych warzyw, pieczywa razowego, śliwek, kwaśnych jabłek, kiwi. Ograniczamy produkty, które mogą fermentować w jelitach: słodyczy, słodzików, bułeczek, mięsa. Zastępujemy grube kasze drobnymi, a ziarna, pestki oraz orzechy miel w młynku. Na deser możemy zjeść gorzką czekoladę, która działa lekko zapierająco.
W Hashimoto problemem może być też zgaga i refluks, a wtedy na jakiś czas eliminujemy ciasta na drożdżach i proszku do pieczenia oraz smażone potrawy, zwłaszcza z mięsem.
Dieta przeciwzapalna przy Hashimoto
Choroba Hashimoto powoduje stan zapalny w całym organizmie, nie tylko w tarczycy, ale także np. w jelitach. Jedzenie, po które sięgamy codziennie może ten niszczący stan wyciszać lub go wzmagać. W przypadku diety przeciwzapalnej mamy gotową listy produktów, które działają korzystnie lub wręcz przeciwnie.
- Te najlepsze najbardziej antyzapalne, nasycone są ważnymi dla zdrowia składnikami, takimi jak antyoksydanty, kwasy tłuszczowe, minerały, sterole czy błonnik. I po nie sięgać trzeba codziennie. Absolutnymi mistrzami w gaszeniu wewnętrznych pożarów są imbir, kurkuma, olej z łososia i łosoś, makrela, olej i siemię lniane, oliwa oraz acerola. Na liście przeciwzapalnych hitów znalazły się także pospolite warzywa i zioła: natka pietruszki, czosnek, marchew, szczypiorek, bazylia oraz tymianek – opowiada Joanna Zielewska.
Dieta Hashimoto – jak układać jadłospis?
W „180 dań do pudełka. Hashimoto” autorka zaleca stosowanie stałych godzin posiłków i 3-4 posiłki dziennie składające się z 4-5 porcji zielonych warzyw, 3-5 porcji produktów pełnoziarnistych i strączków. Dodatkowo poleca jeść do 6 porcji produktów białkowych na tydzień (m.in. tłuste ryby morskie, drób, wołowina i jajka). W książce mamy propozycje posiłków na 4 tygodnie, zaś wśród propozycji znajduje się np. szakszuka z kaparami na śniadanie, pieczony łosoś w porach na obiad czy galertka ziarnami na kolację.
Dieta musi być urozmaicona, jedzenie świeże, najlepiej domowe, bo wtedy mamy większą kontrolę nad tym, co trafia do żołądka. Nie wprowadzamy gwałtownych zmian i nie zaczynamy objadać się czymś tylko dlatego, że jest superzdrowe. Dbamy o regularność. To klucz do sukcesu, wówczas drobne odstępstwa tarczyca nam daruje - konkluduje Joanna Zielewska.
